Articles by alphabetic order
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
 Ā Ī Ñ Ś Ū Ö Ō
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0


The Puggala-paññatti ..

From Tibetan Buddhist Encyclopedia
(Redirected from PUGGALA-PANNATTI)
Jump to navigation Jump to search
Kri0013.JPG
30 ium.jpg
Wsbcstration.jpeg
16bn8171 n.jpg
P1080342.JPG
Kuh0188.JPG
Dīpankara14 1.jpg
Daakini.jpg
BeoD7vghjk.jpg
Afffffbrain.jpg
Saraswati-sar-23.jpg
66988077.jpg
Amitabha-3.jpg
449801 n.jpg
6yzo.jpg
47jh.jpg
Chakra-pic-fe.jpg
Xevvv.jpg
Kidgsses.jpg
773 vement.jpg
Poscv.jpg
Lily-mind-trainin.jpg
Amida Nyorai.jpg
Mggctal.jpg
Kri0027.JPG
Virupa10.JPG
RosanjiTeien.jpg
Kuh0208.JPG
Npoche.jpg
Ptg01372900.jpg
130c60023.jpg
Virupa13.JPG
Goddess ganga ee18.jpg
Ksitigarbha P0007.jpg
EK1.jpg
Te14buddha.jpg
Shiwa Okar.jpg
New10.jpg
Bud4.jpeg
Nagarjuna1.jpg
250px 23.jpg
Budd Gyuto.jpg
32vb n.jpg
Ha-14147.jpg
3Dgs-2.jpg
5054AiIs.jpg
Asambhava2.jpg
Goc-4 jpg.jpg
Saffon2.JPG
Myanmar 3.jpg
2feHiRes.JPG
Z p13-Buddha.jpg
Med -Rise.jpg
Kyutai chousoken.jpg
Gothic-Glz.jpg
Gec7.JPG
Kuh0034.JPG
Img 17181.jpg
Msdnfluiu.jpg
D-in-the-sun.jpg
Imres.jpg
20120430-Gor.jpg
602tyutyu.jpg
3d-bn-love.jpg
Kuh0102.JPG
41zx53.jpg
444.jpg
Green-Mila-1.jpg
1fg23 n.jpg
Kurukulla-3487.JPG
Shifu Yan Zi 00.jpg
D350702 o.jpg
5s.jpg
201cvx.jpg
Vaishravana-03.jpg
15hmm135 n.jpg
4811tyf1f7d.jpg
Ksitigarbha-14.jpg
Imag111es.jpg
Clip-image0021.jpg
AmithapaV copy.jpg
WrathfulShugden04.jpg
Bcvarge.jpg
2kxdf.jpg
Kuh0206.JPG
Sukha45.jpg
Ic 27.jpg
00-1.jpg
4xcGa.JPG
Mesate.JPG
Kri0021.JPG
03 diamond sutra.jpg
1000cv.jpg
44be.JPG
Giant2.jpg
BcOoROACEAA7V4L.jpg
3 27 1 598.jpg
Bjtk090a.jpg
Bbvb6iM.JPG
S55uiy.jpg
Mind-Map.jpg
4271 n.jpg
15335 15 Tib.jpg
3532ges.jpg
Shaman789123.jpg
162bb98 n.jpg
643yutyu.jpg
The entrance gate of Wat Phra That Lampang Luang.JPG
3cvb0 n.jpg
Guru-Mandalafd.jpg
Bud4.jpeg
40bb160fa.jpg
Suk dhi 01.jpg
Images576.jpg
2aau.JPG
Er.ashx.jpg
5Akshobya-detail-005.jpg
Cundi Bodhisattva.jpg
El salv.jpg
Ge-yarn-monk.jpg
Ke bo 738.JPG
Nephhal1.jpg
5thDalaiLama.jpg
BcEfhjkk.jpg
Istuv-4ru.jpg
Pawo-tsuglak-trengwa.jpg
Milarepa thangka.jpg
07x512.jpg
Lakvbakara.jpg
AviVisit cli.jpg
21glog480.jpg
Aws 1280.jpg
BAMdf.jpg
2-spvtrek.jpg
14tlxc.jpg
40457886 n.jpg
Guru we.JPG
D34ilbc.JPG
D monnik.jpg
Bud-nun2.JPG
P1060119.jpg
Boudhanath0123.JPG
4falE3.jpg
BfrtU .jpg
Mandarava 26.jpg
Kening.JPG
Dampa Deshek3.jpeg
Nialmonks.jpg
Shak ue md.jpg
Aaassion.jpg
1ggf.jpg
782sdf.jpg
Dha.jpg
Gh 6504.JPG
VR 1911.jpg
Guru-Logos.jpg
Stupa in Mindroling.jpg
1bn6 n.jpg
R amida 02.jpg
Ad65.jpg
628x4x71.jpg
E-5.jpg
9 Buddhaghosa.jpg
Mahabala.jpg
8744658.jpg
Nuns and monks in thai.JPG
Guru-istumas.jpg
Taipfupil.jpg
JCMAAVh.jpg
14 fgr.png
Meditation-man.jpg
Bbles1.jpg
20gh.jpg
Deity58.jpg
Bc-fo9EIdd.jpg
6a0.jpg
201xcand-m.jpeg
33-800wi.jpg
Rims-504.jpg
Nag1gas2.JPG
Mb2.jpg
Kri0011.JPG
Ch O .JPG
Im686742ages.jpg
1012cvhfgh.jpg
Phohjarge.jpg
Saihouji-kokedera01.jpg
9178x.jpg
Suk dhi 01.jpg
04-amitayus.jpg
Bds.JPG
8g7830 o.jpg
16vv3jkl.jpg
G ics.jpg
Virupa10.JPG
Hbig.jpg
Budfgma-25.jpg
Kuh0191.JPG
Sarasvati465.jpg
X296616 n.jpg
587.jpg
85fe6xcd 7.jpg
Andrwe.jpg
Photo 11.jpg
20120430-Gor.jpg
Kalachakra-burjati.JPG
P1174474.jpg
B amitabha.jpg
151vbnn3484 n.jpg
01 Milarepa sm.JPG
1977zxc.jpg
Urlxdf.jpg
C4efx5817.jpg
Mount putuo.jpg
Zang2.jpg
Daoism-1.jpg
T d4k4kb8.JPG
Imagesfds.jpg
Marlbsch.jpg
Naga44rjuna2.jpg
Dss14.jpg
Bagarge.jpg
Gp7Yv3y.jpg
Ne-the-dream.JPG
KwanYin sno.jpg
Hutagt2.jpg
5054AiIs.jpg
Ratnasambava02.jpg
96 screen.jpg
Unna422med.jpg
Gur4 ik.jpg
457.jpg
Ering-In-Laos.jpg
40dg25.jpg
Nagarju1na-43ab5.jpg
Chipmunk.jpg
5236jhg.jpg
New10.jpg
A-Amitabha.jpg
S.jpgf39f68.jpg
Sikaline.jpg
One-300.jpg
Tumblr mul8svXbWl1sy36u2o1 500.jpg
Atecheo.jpg
AjahnChahSangha.jpg
545bvb4 n.jpg
Url57.jpg
Ghtbody2.jpg
A5f07a75x.jpg
Kuh0144.JPG

THE LIBRARY OF THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA

LOS ANGELES



THE PUGGALA-PANNATTI.


EDITED BY

THE REV. RICHARD MORRIS, M.A., LL.D.,

EX-PRESIDENT OF THE PHILOLOGICAL SOCIETY.



LONDON :

PUBLISHED FOR THE PALI TEXT SOCIETY,

BY HEXBY FEOWDE,

OXFORD UNIVERSIir PRESS WAREHOUSE, AMEN CORNER.

1883.



HERTFORD :

PRINTED BY STEPHEN AUSTIN AND SONS.


CONTENTS.



PAGE.

Intkoduction ........ vii

Matika l

I. Ekaeam . . . . . . . . .11

II. DVE PUGGALA ........ 18

III. Tayo Puggala. 27

IV. Cattaro Puggala 38

V. Panca Puggala 64

VI. Cha Puggala 70

VII. Satta Puggala. 71

VIII. Attha Puggala ;

IX. Nava Puggala ... 73

X. Dasa Puggala .74



INTRODUCTION.



The Abhidhainma pitaka seems to be based for the most part upon the Sutta pitaka, and contains little beyond what we find in the older tests. Childers defines the former collection as the "basket of transcendental doctrines," and says that the name of this third great division of the Buddhist scriptures " implies metaphysical as opposed to moral doctrine (dhamma)." This accomplished Pali scholar seems to have judged of the whole of the Abhidhamma books by the few specimens he had come across of two — the Yamakam and Patthanam. But these works, as well as the Kathavatthu, do not appear to be more metaphysical than many of the suttas in the older Nikdyas. I find very little that is transcendental in the Yibhahgappakaranam, Dhaminasarigani, and Puggala-paimatti. Of the last, now fur the first time edited, the reader can form his own opinion. Dr. Rhys Davids had doubtless good and sufficient reasons



yiii INTRODUCTION.

for refusing his assent to the popular opinion as to the metaphysical character of these works, and for giving in his " Hibbert Lectures" a positive denial to Childers's statement. His words may be here quoted : — " There is much miscon- cejDtion as to this name. It has been explained as meaning metaphysics. But so far as anything as is yet known of the Abhidhamma books, they are by no means more metaphysical than the other parts of the Pitakas. There is indeed but very little metaphysics in early Buddhism, and ' abhi- dhamma' would seem to bear much more to ' Dhamma ' the relation which ' bye-law ' bears to ' law/ than that which ' metaphysics ' bears to ' physics.' "

The compilers of the Abhidhamma books seem to have taken up such subjects only as are discussed at full length in the Nikayas, dealing with them, more or less, in a purely scholastic and technical manner, with some variation in regard to the order and arrangement of the numerous details connected with the Buddhist creed. Classification, carried almost to an excess, in some of the books (the Dhamma-sangani, for instance), appears to be the strong point in this pitaka, and Buddhaghosha, in his Visuddhimagga, has perhaps followed the method adopted by the Abhidhamma compilers with regard to their summaries of Buddhist teaching.

It is not always an easy task to harmonize the statements of the Sutta and Abhidhamma pitakas, except upon the



INTRODUCTION. ix

assumption that the latter collection is much later than the latest of the four Nikayas. 1

The Puggala-pannatti is indebted not only for its subject- matter, but also for its form, to the older pitaka books. Its form seems to have been modelled upon that of the Sangiti-suttantam of the Digha-nikaya. This sutta, as technical and dry in its treatment of its subject as any Abhidhamma treatise, and not, in many cases, any fuller than the Matika to the present work, treats of the dam dhammd or ten conditions much in the same way as the work before us deals with the dasa pugga or ten individuals (i.e. the varieties of those walking in the four paths ; see Childers's Pali Dictionary, s.v. Puggalo).

Occasionally we find the two subjects overlapping, that is to say, puggalas are mentioned in the Sangiti-sutta, and dhammas are referred to in the Puggala-pannatti. Amongst the cattaro dhammd of the Sangiti-sutta, immediately following the cattdro arhjarohdrd, mention is made of cattaro puggala exactly in the same words as in the Matika of the Puggala-pannatti (Cattaro Puggala, §§ 19, 23, 24, 29). But our text derives its definitions and illustrations from other sources ; that of IV. § 24 c. may be found in the Brahmajdla and Samannaphala suttas, but the additions to IV. § 24 b. I have not met with elsewhere.

1 See; Oldenberg's Life of Buddha (English translation), pp. 449-450.



X INTRODUCTION.

Amongst the satta dhammd of the Sangiti-sutta we find satta puggala dakkhineyya, corresponding to the Matika, pt. I. 30-36, while Nos. 32, 33, and 34 are previously mentioned as tayo puggala, both in the above-mentioned sutta and in the Puggala-paniiatti. (These well-known terms are used without any explanation in the Ahguttara- nikaya II. v. 7-8.)

In the third biidnavdram of the Sangiti-sutta we find attha puggala in the very terms of our text, with the curious omission of the words "ime cattaro maggasamahgino, ime cattaro phalasamahgino puggala," without which ad- dition the number appears to be but four.

The Sangiti-sutta might fairly be called "Dhamma-pannatti," corresponding in meaning to the Dhamma-sarigani, which contains an enumeration and classification of dhammas (conditions).

As to the materials made use of by the compiler of the Puggala-pafmatti, we can speak somewhat more positively. We have found nearly the whole of the third, fourth, and fifth sections of our text (tayo puggala, cattaro puggala panca puggala) in the corresponding sections (tika-nipata catukka-nipata, etc.) of the Anguttara-nikaya, including the long passage entitled Yodhajivupamd puggala.

I need hardly say anything of the other sections, as they are mere repetitions ; the Cha puggala goes partly over the same ground as the Ekakam. Nos. 28 and 29 of the



INTRODUCTION. xi

Attha puggala have already been noticed as occurring in the Sangiti-sutta, while the Nava-puggala is a repetition of I. 28-36, and dasa-puggala refers to I. 37-46 of our text.

For the sake of comparison it may be stated that IV. No. 15 (Matika) is to be found in the Anguttara-nikaya, Dukanipata XII. 11; and IV. Nos. 1, 2, 3 occur in the Samyutta-nikaya, while IV. 29 is to be found in the Sangiti-sutta.

Nos. 23, 24, and 25, pt. I. of the Puggala-pannatti seem to be curiously out of place, as we naturally expect them to be amongst the tayo puggala. The Sangiti-sutta names them under the tisso pannd.

Nos. 42-46, pt. I. are mentioned without explanation in the Sangiti-sutta as the panca anagamino. The only terms in pt. I. that I have not come across are Nos. 1—8, 10-14, 19, 20, 37, 38, 39.

The designations in pt. II. Nos. 21, 22, 23, 24, 26, are in the Anguttara-nikaya, Dukanipata XI. 2, 4, 5 ; 11-12. As to the remainder of the dve puggala, the terms them- selves are to be found under a slightly different form in the Sangiti-sutta and Anguttara-nikaya.

It has alread} 7 been stated that some of the dhammas are referred to in the Puggala-pannatti, but they are mentioned merely as a mode of explaining the designations applied to the puggalas, thus in denning, for instance, the concrete term hodhano, the abstract word kodJio is first dealt with.



xii INTRODUCTION.

There seems to be, however, a fixed and recognized order in which both these abstract and concrete terms should be enumerated ; in regard to the former the Puggala-pannatti agrees with the Sangiti-sutta and Anguttara-nikaya (II. XVI. 1-5) in the dhamma terms from 1 to 5.

I have not found the concrete terms in the Anguttara, but four of them (1, 2, 3, 4) occur in the Sangiti-sutta exactly in the order given in the Puggala-pafifiatti.

For the 5th and 6th the Sangiti-sutta has Papiccho and Micchaditthi, Sanditthiparamasi and Addhanagatiduppati- nissaggi. "We find No. 5, however, amongst the asaddhamma of the same book. The remainder of the dhammas mentioned in the Puggala-pannatti are to be found, without explanation, in the " Dve dhamma " of the Sangiti-sutta, and in a slightly different order in the Anguttara-nikaya in two distinct sets. As the conventional arrangements of these dhammas perhaps varied from time to time, I therefore annex a list of them as found in the Sangiti-sutta, with references to the Anguttara-nikaya and Puggala-pannatti : —

ANGUTTARA rUGGALA SANGITI-SUTTA. NIKAYA. PANNATTI.

1. Nanian ca rupan ca II. ix. 3

2. Avijja ca bhavatariha ca

3. Bhavadittki ca vibhavaditthi ca II. ix. 5

4. Ahirikafl ca anottappan ca II. xvi. 5 II. 5

5. Hiri ca ottappan ca II. xvi. 10 11.15

6. Dovacassata ca papamittata ca IT. ix. 8 II. 6



INTRODUCTION. xiii

ANGt'TTARA PUGGALA sangJti-sutta. NIKAYA. PANNATTI.

7. Sovacassata ca kalyanamittata ca II. ix. 9 II. 1G

8. Apattikusalata ca apatti-utthanakusalata ca II. ix. 11

9. Samapattikusalata ca saraapatti-uttbanakusalata ca II. xv. 1

10. Dbatukusalata ca manasikarakusalata ca .. II. ix. 10

11. Kalyanakusalata ca paticcasaniuppadaknsalata ca

12. Tbanakusalata ca attbanakusalata ca

13. Ajjavan ca maddavan ca II. xv. 2

14. Kbanti ca soraccafi ca II. xv. 3

15. Sakalyanan ca patisantbaro ca II. xv. 4

16 Ahimsa ca soceyyan ca II. xv. 5

17. Mutthasaccan ca asampajanuan ca II. xv. 16 II. 8

18. Sati ca sampajannau ca II. xv. 17 II. 18

19. Indriyesu aguttadvarata ca bkojane amattannuta ca II. xv. 6 II. 7

20. Indriyesu guttadvarata ca bhojane mattannuta ca.. II. xv. 7 11.17

21. Patisaiikharabalau ca bhavanabalan ca II. xv. 8

22. Satibalafi ca samadhibalan ca II. xv. 9

23. Samatho ca vipassana ca II. xv. 10

24. Nimittafi ca paggabaniniittafi ca

25. Paggaho ca avikkbepo ca II. ix. 2

26. Silasampada ca dittbisampada ca II. xv. 12 11.19

27. Silavipatti ca dittbivipatti ca II. xv. 11 II. 9

28. Silavisuddbi ca dittbivisuddbi ca II. xv. 13

29. Dittbivisuddbi kbo pana yatbadittbissa ca padbanam II. xv. 14

30. Samvego ca samvejauiyesu tbanesu saniviggassa ca

yoniso padbanam . .

31. Asantuttbita ca kusalesu dbammesu appativamta

padbanasmim II. xv. 15

32. Vijja ca vimutti ca II. ix. 4

33. Kbaye fianam anuppade fianam

For the text of the present edition of our Abhidhamma book I have made use of the following manuscripts :



xiv INTRODUCTION.

1. The Pliayre MS. in the India Office Library written on palm-leaves in Burmese characters.

2. A paper MS. in my own possession, in Sinhalese writing.

3. A commentary, beautifully written in Sinhalese characters on paper, in the possession of Dr. Rhys Davids.

4. A commentary on paper in Sinhalese writing, amongst my own collection of MSS.

The second Manuscript is of the same type as the first, but less accurate, having been copied by a Sinhalese scribe from a Burmese original. It has many literal errors pepetuating the common blunders of Burmese scribes. Three and four, belonging to a different recension, contain copies of a far more accurate text than those just mentioned, and enabled the editor to correct some curious mistakes.

Nest year Dr. Pthys Davids, conjointly with myself, intends to publish the entire but short commentary to the Puggala-paniiatti, with notes and various readings.

The corresponding passages in the Anguttara-nikaya have been compared, together with one or two similar pieces in the Dhanimasangani.

For Part II. of the Puggala-Pannatti the Commentary failed altogether to be helpful, because, perhaps, the writer considered the explanations of the text to be amply sufficient.

There is in the British Museum Collection a tiha or sub-



INTRODUCTION. XV

commentary entitled Linattka-pada-vannana, by Anand- acariya, a portion of which deals with the Puggala-Paniiatti.

A good Sinhalese MS. of our text is still much needed, before we can be quite sure of some two or three unusual terms in Part II. The use of patodo (II. 18&.) is curious; the only meaning given by Childers is goad, and at first sight one would like to read sampajafma-patodo instead of sampajjannam, patodo ; but a corresponding passage in the Dhammasangani shows us that our text has the right reading. Patodo, therefore, must be one of the synonyms of mmpajannam, with the meaning of mental stimulus.

The Puggala-paniiatti not only contains many useful contributions to Pali lexicography, but is also most valuable in the light it throws upon Buddhistic terms and phraseology, and in this respect perhaps is by far the most interesting of the Abhidhammapitaka books.



PUGGALA-PANNATTI.



Nanio tassa bhagravato arahato sainVnasambuddhassa.



MATIKA.



Cha pannattiyo : — khandha-pannatti, ayatana-pannatti, dhatu-paiinatti, sacca-paniiatti, indriya-pannatti, puggala- pannatti ti.

Kittavata khandhanam khandhapannatti ? Yavata panca khandha : — rupakkhandho, vedanakkhandho, sannakkhandho, sarikharakkhandho, viilnanakkhandho ; ettavata khandhanam khandhapannatti.

Kittavata ayatananam ayatanapannatti ? Yavata dvada- sayatanani : — cakkhayatanam, rupayatanam, sotayatanam, saddayatanam, ghanayatanam, gandhayatanam, jivhayata- nam, rasayatanam, kayayatanam, photthabbayatanam, mana- yatanani, dhammayatanam ; ettavata ayatananam ayatana- pannatti.

Kittavata dhatunam dhatupanfiatti ? Yavata attharasa dha- tuyo : — cakkhudhatu, rupadhatu, cakkhuvinnanadhatu, sota- dhatu, saddadhatu, sotavinnanadhatu, ghanadhatu, gandha- dhatu, ghanavififianadhatu, jivhadhatu, rasadhatu, jivha- vinnanadhatu, kayadhatu, photthabbadhatu, kayavinnana- dhatu, manodhatu, dhammadhatu, manovinnanadhatu ; etta- vata dhatunam dhatupannatti.

1



2 PUGGALA-PAAXATTI.

Kittavata saccanam saccapannatti ? Yavata cattari sacca- ni: — dukkhasaccarp, samudayasaccam, nirodhasaccam, inagga- saccani ; ettavata saccanam saccapannatti.

Kittavata indriyanam indriyapannatti ? Yavata bavisa- tindriyani : — cakkhundriyam, sotindriyarp, ghanindriyarp, jivhindriyam, kayindriyam, manindriyarp, jivindi^arp itthindriyam, purisindriyam, sukhindriyam, dukkhindri- yam, somanassindriyam, domanassindriyaip, upekhindriyaip, saddhindriyarp, virindriyam, satindriyam, samadhindriyam, pannindriyarp, anannatannassamitindriyarp, annindriyam, anfiatavindriyam ; ettavata indriyanam indriyapannatti.

Kittavata puggalanam puggalapannatti ?

1. Sainayavimutto.

2. asamayavimutto.

3. kuppadhammo.

4. akuppadhammo.

5. parihanadhammo.

6. aparihanadhammo.

7. cetanabhabbo.

8. anurakkhanabhabbo.

9. puthujjano.

10. gotrabhu.

11. bhayuparato.

12. abliayuparato.

13. bhabbawaraano.

14. abhabbagamano.

15. niyato.

16. aniyato.

17. patipannako phale tbito.

19. samasisi.

20. thitakappi.

21. ariyo.

22. anariyo.

23. sekkho.

24. asekkho.

25. n' eva sekkho nasekkho.

26. tevijjo.

27. chalabhinno.



MATIKA. ;

28. sammasambuddbo.

29. paccekasambuddho.

30. ubhato-bbaga-vimutto.

31. pannavirautto.

32. kayasakkbi.

33. ditthipatto.

34. saddbavimutto.

35. dbammannsari.

36. saddhanusari.

37. sattakkbattum paramo.

38. kolankolo.

39. ekabiji.

40. sakadagami.

41. anagami.

42. antara-parinibbayi.

43. upabacca-parinibbayi.

44. asankhara-pariuibbayi.

45. sasankhara-parinibbayi.

46. uddbamsoto akauittbagami.

47. sotapanno, sotapatti-phala-sacchikiriyaya patipanno.

48. sakadagami, sakadagami-pbala-saccbikiriyaya pati- panno.

49. anagami, anagami-pbala-saccbikiriyaya patipanno.

50. araba, arabattaya patipanno.

EKAKAM.



II.

DYE PUG GAL A.

1. Kodbano ca upanabi ca.

2. makkhi ca palasi ca.

3. issuki ca maccbari ca.

4. satbo ca mayavi ca.

5. abiriko ca anottappi ca.

6. dubbaco ca papamitto ca.



PUGGALA-PANNATTI.

7. indriyesu aguttadvaro ca bhojane araattannu ca.

8. mutthassati ca asampajano ca.

9. silavipanno ca ditthivipanno ca.

10. ajjhattasannojano ca bahiddhasafmojano ca.

11. akkliodhano ca anupanahi ca.

12. aruakkhi ca apalasi ca.

13. anissuki ca amacchari ca.

14. asatho ca amayavi ca.

15. hirima ca ottappi ca.

16. suvaco ca kalyananiitto ca.

17. indriyesu guttadvaro ca bhojane mattafmu ca.

18. upatthitasati ca sampajano ca.

19. silasampanno ca ditthisampanno ca.

20. dve puggala, dullabha lokasniim.

21. dve puggala dutappaya.

22. dve puggala sutappaya.

23. dvinnam puggalanani asava vaddhanti.

24. dvinnam puggalanam asava na vaddhanti.

25. hinadhimutto ca panitadhimutto ca.

26. titto ca tappeta ca.

BUKAM.



III.
TAYO PUGGALA.

1. Niraso, asamso, vigataso.

2. tayo gilanupama puggala.

3. kayasakkhi, ditthippatto, saddhavimutto.

4. guthabhani, pupphabhani, raadhubhani.

5. arunupamacitto puggalo, vijj upamacitto puggalo, vajirupamacitto puggalo.

6. andho, ekacakkhu, dve cakkhu.

7. avakujjapanno puggalo, ucchanga pafino puggalo puthupanno puggalo.



MATIKA. 5

8. atth' ekacco puggalo katnesu ca bhavesu ca avitarago, atth' ekacco puggalo kamesu vitarago bhavesu avitarago, atth' ekacco puggalo kamesu ca bhavesu vitarago.

9. pasanalekhiipamo puggalo, pathavilekhupamo puggalo, udakalekhiipamo puggalo.

10. tayo potthakupama puggala.

11. tayo kasikavatthupama puggala.

12. suppameyyo, duppameyyo, appameyyo.

13. atth' ekacco puggalo na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupasitabbo ;

atth' ekacco puggalo sevitabbo, bhajitabbo, payirupasi- tabbo ;

atth' ekacco puggalo sakkatva garuukatva sevitabbo, bhajitabbo, payirupasitabbo.

14. atth' ekacco puggalo jigucchitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupasitabbo ;

atth' ekacco puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupasitabbo ;

atth' ekacco puggalo sevitabbo, bhajitabbo, payirupasi- tabbo.

15. atth' ekacco puggalo silesu paripurakari samadhismim mattasokari pariiiaya mattasokari ;

atth' ekacco puggalo silesu ca paripurakari sarnadhisminca paripurakari paiiiiaya mattasokari;

atth' ekacco puggalo silesu ca paripurakari samadhismifi ca paripurakari paiiiiaya ca paripurakari.

16. tayo sattharo apare pi tayo sattharo.

TIKAM.



IV.
CATTARO PUGGALA.

1. Asappuriso, asappurisena asappurisataro, sappuriso, sappuriseua sappurisataro.

2. Papo, papena papataro, kalyano, kalyanenakalyanataro.



6 rUGGALA-PANNATTI.

3. Papadhamrno, papadhammena papadhammataro, kalya- nadhammo, kalyanadhammena kalyanadhamrnataro.

4. Savajjo, vajjabahulo, appasavajjo, anavajjo.

5. Ugghatitaniiu, vipaccitaiifiu, neyyo, padaparamo.

6. YuttapatibhS.no no muttapatibhano, muttapatibhano no yuttapatibhano, yuttapatibhano ca muttapatibhano ca, n' eva yuttapatibhano no muttapatibhano.

7. Cattaro dhammakathika puggala.

8. Cattaro valahakupama puggala.

9. Cattaro musikuparna puggala.

10. Cattaro ambupama. puggala.

11. Cattaro kumbhupama puggala.

12. Cattaro udakarahadupama puggala.

13. Cattaro balivaddupama puggala.

14. Cattaro asivisupama, puggala.

15. Atth' ekacco puggalo ananuvicca apariyogahetva, avannarahassa vannam bhasita hoti ;

atth' ekacco puggalo ananuvicca apariyogahetva vannara- hassa avannam bhasita hoti ;

atth' ekacco ananuvicca apariyogahetva appasadaniye thane pasadam upadhamsita hoti ;

atth' ekacco puggalo ananuvicca apariyogahetva pasadani} r e thane appasadam upadhamsita hoti.

16. Atth' ekacco puggalo anuvicca pariyogahetva, avanna- rahassa avannam bhasita hoti ;

atth' ekacco puggalo anuvicca pariyogahetva vannarahassa vannam bhasita hoti ;

atth' ekacco puggalo anuvicca pariyogahetva appasadaniye thane appasadam upadhamsita hoti ;

atth' ekacco puggalo anuvicca pariyogahetva pasadaniye thane pasadam upadhamsita hoti.

17. Atth' ekacco pu^ffalo avannarahassa avannam bhasita

loo • • ...

hoti bhutam taccham kalena, no ca kho vannarahassa vannam bhasita hoti bhutam taccham kalena.

atth' ekacco puggalo vannarahassa vannam bhasita hoti bhutam taccham kalena, no ca kho avannarahassa avannam bhasita hoti bhutam taccham kalena ;

atth' ekacco pu^^alo avannarahassa avannam bhasita hoti

1 OO * • ...



MATIKA. 7

bhutam taccham kalena, vannarahassa vannam bhasita hoti bhutam taccham kalena;

atth' ekacco puggalo n' eva a vannarahassa avannam bhasita hoti bhutam taccham kalena, no pi vannarahassa vannam bhasita hoti bhutam taccham kalena.

18. Utthanaphalupajivi no punnaphalupajivi ; pufma- phalupajivi no utthanaphalupajivi ; utthanaphalupajivi ca puniiaphalupajivi ca ; n' eva utthanaphalupajivi no punna- phalupajivi.

19. Tamo taraaparayano, tamo jotiparayano, joti tamapara- yano, joti jotiparayano.

20. Onatonato, onatunnato, unnatonato, unnatunnato.

21. Cattaro rukkhupama puggala.

22. Ptupappamano rupappasanno, ghosappamano ghosappa- sanno, lukhappamano lukhappasanno, dhammappamano clhammappasanno.

23. Atth' ekacco puggalo attahitaya patipanno hoti no parahitaya ;

atth' ekacco puggalo parahitaya patipanno hoti no atta- hitaya ;

atth' ekacco puggalo attahitaya c'eva patipanno hoti para- hitaya ca ;

atth' ekacco puggalo n'eva attahitaya patipanno hoti no parahitaya.

24. Atth' ekacco puggalo attantapo hoti attaparitapana- nuyogam anuyutto ;

atth' ekacco puggalo parantapo hoti paraparitapananu- yogam anuyutto ;

atth' ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitapananuyo- gam anuyutto parantapo ca paraparitapananuyogam anuyutto ;

atth' ekacco puggalo n'eva attantapo hoti na attaparita- pananuyogam anuyutto na parantapo na paraparitapananu- yogam anuyutto. So anattantapo aparantehi clitth - ' eva dhamme nicchato nibbuto sitibhuto sukha-patisamvedi brahmabhutena attana viharati.

25. Sarago sadoso, samoho, samano.

26. Atth' ekacco puggalo labhi hoti ajjhattam cetosama- thassa na labhi adhipanna-dhamma-vipassanaya ;



8 PUGGALA-PANNATTI.

atth' ekacco puggalo labhi hoti adhipaiina-dhamma-vipas- sanaya na labhi ajjhattam cetosamathassa ;

attli' ekacco puggalo labhi c'eva hoti ajjhattam cetosama- thassa labhi adhipanna-dharama-vipassanaya ;

atth' ekacco puggalo u'eva labhi hoti ajjhattam ceto- samathassa na labhi adhipanna-dhamma-vipassanaya.

27. Anusotagami puggalo, patisotagami puggalo, thitatto puggalo, tinno parahgato phale titthati brahinano.

28. Appasuto sutena anupapanno, appasuto sutena upa- panno, bahusuto sutena anupapanno, bahusuto sutena upa- panno.

29. Samanamacalo, samanapadumo, samanapundariko, sa- manesu samanasukhumalo.

CATUKKAM.



V.
PANCA PUGGALA.

1. Atth' ekacco puggalo arabhati ca vippatisari ca hoti tan ca cetovimuttim pannavimuttim yathabhiitam nappajanati yatth' assa te uppanna. papaka akusala dhamina aparisesa. nirujjhanti :

atth' ekacco puggalo arabhati na vippatisari hoti tail ca cetovimuttim pannavimuttim yathabhiitam nappajanati yatth' assa te ujDpauna papaka akusala dhamina aparisesa nirujjhanti:

atth' ekacco puggalo narabhati vippatisari hoti tan ca cetovimuttim parinayavimuttim yathabhiitam nappajanati yatth' assa te uppanna papaka akusala dhamma. aparisesa nirujjhanti :

atth' ekacco puggalo narabhati na vippatisari hoti tan ca cetovimuttim pannavimuttim yathabhutam nappajanati yatth' assa te uppanna papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhanti.



MATIKA. 9

2. Datva avajanati, samvasena avajanati, adheyyamukho hoti, lolo hoti, mando momuho hoti.

3. Panca yodhajiviipama puggala, 4. panca pindapatika, 5. panca kkalupacchabhattika, 6. panca ekasanika, 7. panca pamsukulika, 8. panca tecivarika, 9. panca arannika, 10. panca rukkkamulika, 11. panca abbhokasika, 12. panca nesajjika, 13. panca yatbasantbatika, 14. panca sosanika.

PANCAKA5T.



VI.
CHA PUGGALA.

1. Atth' ekacco puggalo pubbe ananussutesu dbamraesu samara saccani abhisambujjbati, tattha ca sabbannutani papunati pbalesu ca vasibbavara :

atth' ekacco puggalo pubbe ananussutesu dkammesu samam saccani abkisambujjbati, na ca tattba sabbannutam papunati na ca phalesu vasibbavam :

atth' ekacco puggalo pubbe ananussutesu dhammesu samara saccani abhisambujjbati, ditth' eva dbamme dukkbass' anta- karo hoti savakaparamin ca papunati :

atth' ekacco puggalo pubbe ananussutesu dhammesu samara saccani abbisambujjhati, ditth' eva dbamme dukkbass' anta- karo hoti na ca savakaparamim papunati :

atth' ekacco puggalo pubbe ananussutesu dhammesu samara saccani abhisambujjbati, ditth' eva dbamme dukkbass' anta- karo hoti anagami hoti anagantva itthattam :

atth' ekacco puggalo pubbe ananussutesu dbamraesu samam saccani abhisambujjbati, na ca ditth' eva dbamme dukkbass' antakaro hoti sakadagami hoti agantva itthattam.

CHAKKAM.



10 PUGGALA-PANNATTI.

VII.

SATTA PUGGALA.

1. Satt' udaktipama puggala sakira nimuggo nimuggo va hoti, ummujjitva nimujjati, ummujjitva thito hoti, ummu- jjitva vipassati viloketi, ummujjitva patarati, ummujjitva patigadhapatto lioti, ummujjitva tinno hoti parangato phale tittbati brahmano.

2. Ubhato - bhaga- vimutto, pannavimutto, kayasakkhi, ditthipatto, saddhavimutto, dhammanusari, saddhanusari.

SATTAKA3I.

VIII.

ATTIIA PUGGALA.

1. Cattaro maggasamaugino cattaro phalasainahgino puggala.

ATTIIA KA3I.

IX.

NAVA PUGGALA.

1. Sammasambuddho, paccekasambuddho, ubhatobhagavi- mutto, panilavimutto, kayasakkhi, ditthipatto, saddhavimutto, dhammauusari, saddhanusari.

NAVAEAM.

X.
DASzA PUGGALA.

1. Pancannam idha nittha pancannam idha vihaya nittha.

DASAKAM.
PUGGALArANNATTI-MATIKA.



EKAKAM. 11



I.



1. Katamo ca puggalo samayavimutto ?

Idh' ekacco puggalo kalena kalam samayena samayam attha vimokkhe kayena phusitva viharati pannaya c' assa disva ekacce asava parikkhina honti : ayam vuccati puggalo samayavimutto.

2. Katamo ca puggalo asamayavimutto ?

Iclh' ekacco puggalo na h' eva kho kalena kalam samayena samayam attha vimokkhe kayena phusitva viharati pannaya c' assa disva asava parikkhina honti : ayam vuccati puggalo asamayavimutto. Sabbe pi ariyapuggala ariye vimokkhe asamayavimuttd.

3. Katamo ca puggalo huppadhammo ?

Idh' ekacco puggalo labhi hoti rupasahagatanaiii va aru- pasahagatanam va samapattinam, so ca kho na nikama-labhi hoti na akicchalabhi na akasira-labhi na } r atthicchakam yadi- cchakam yavaticchakam samapajjati pi vutthati pi ; thanam kho pan' etam vijjati yam tassa puggalassa pamadam agamma ta, samapattiyo kuppeyyum : ayam vuccati puggalo huppa- dhammo.

4. Katamo ca puggalo ahuppadhammo ?

Idh' ekacco puggalo labhi hoti rupasahagatanam va aru- pasahagatanam va samapattinam, so ca kho nikama-labhi hoti akicchalabhi akasiralabhi yatthicchakain yadicchakam yavaticchakam samapajjati pi vutthati pi ; atthanam etam anavakaso yam tassa puggalassa pamadam agamma ta sama- pattiyo kuppeyyum : ayam vuccati puggalo ahuppadhammo. Sabbe pi ariyapuggala ariye vimokkhe akuppadhamma.

5. Katamo ca puggalo parihanadhammo ?

Idh' ekacco puggalo labhi hoti rupasahagatanaiii va aru-



12 rUGGALA-PANNATTI.

pasahagatanam va samapattinam, so ca kbo na nikamalabhi hoti na akiccbalabbi na akasiralabhi na yatthicchakam yadi- cchakam yavaticchakam samapajjati pi vuttbati pi; thanam kbo pan' etam vijjati yam so puggalo pamadam agarnma tabi samapattibi parihareyya : ayam vuccati puggalo pari- h&nadhammo.

6. Katamo ca puggalo aparih&nadhammo ?

Idb' ekacco puggalo labbi boti rupasabagatanam va arupa- sabagatanam va samapattinam, so ca kbo nikamalabbi boti akiccbalabbi akasiralabbi yattbiccbakam yadiccbakani yava- ticcbakam samapajjati pi vuttbati pi ; attbanam etam anava- kaso yam so puggalo pamadam agamma tabi samapattibi parihareyya : ayam vuccati puggalo aparih&nandhammo. Sabbe pi ariyapuggala ariye vimckkbe aparihanadbamma.

7. Katamo ca puggalo cctanabliahbo ?

Idb' ekacco puggalo labbi boti rupasabagatanam va arupa- sabagatanam va samapattinam, so ca kbo na nikamalabbi hoti na akiccbalabbi na akasiralabbi na yattbiccbakam yadiccba- kani yavaticchakam samapajjati pi vuttbati pi; sace anusaiice- teti na paribayati tabi samapattibi, sace na anusanceteti pari- bayati tabi samapattibi : ayam vuccati puggalo cetandbhabbo.

8. Katamo ca puggalo anurakkhan&bhaobo ?

Idb' ekacco puggalo labbi hoti rupasahagatanam va arupa- sabagatanam va samapattinam, so cakbo na nikamalabbi hoti na akicchalabhi na akasiralabbi na yatthicchakam yadiccha- kam yavaticchakam samapajjati pi vutthati pi ; sace anura- kkbati na paribayati tabi samapattibi, sace na anurakkhati parihayati tabi samapattibi : ayam vuccati puggalo auu- rakkhanabhabbo.

9. Katamo ca puggalo putJiujjano ?

Yassa puggalassa tini sannojanani appabinani na ca tesam dhammanani pahanaya patipanno : ayam vuccati puggalo puthujjano.

10. Katamo ca puggalo gotrab/tu ?



EKAKAM. 13

Yesam dkammanam samanantara ariyadhammassa avak- kanti hoti tehi dhamrnehi samannagaio puggalo ayam vuccati gotrabhu.

11-12. Katanw ca puggalo bhayuparato ? Satta sekha bhayuparatd ye ca putbujjana silavanto: araha abhayuparato.

13. Katanw ca puggalo abhdbbdgamano ?

Ye te puggala. kammavaranena samannagata, kilesavara- nena samannagata, vipakavaranena samannagata, assaddha, acchandika, duppanna, Jala, abhabba niyamam okkamitum kusalesu dhammesu sammattam : ime vuccanti puggala, abhabbdgamaiid.

14. Katamo ca puggalo bhabbdgamano ?

Ye te puggala na kammavaranena samannagata, na kilesavaranena samannagata, na vikapavaranena samannagata, saddha, cbandika, pannavanto, bbabba niyamam okkamitum kusalesu dhammesu sammattam: ime vuccanti puggala b/iabbd- gamand.

15-16. Katamo ca puggalo niyato ?

Panca puggala anantarika, ye ca miccbaditthika niyata : attba ca ariyapuggala niyata : avasesa puggald aniyatd.

17-18. Katamo ca puggalo patipannako ? Cattaro magga-samarigino puggala patipannaka : cattaro pbala-samangino jDuggala pbale thita.

19. Katamo ca puggalo samasisi?

Yassa puggalassa apubbam acarimam asavapariyadanan ca boti jivitapariyadanan ca : ayam vuccati puggalo samasisi.

20. Katamo ca puggalo thita-kappi ?

Ayan ca puggalo sotapatti-pbala-saccbikiriyaya patipanno assa kappassa ca uddaybana-vela assa n'eva tava kappo uddayheyya yavayam puggalo na sotapattiphalam saccbi- karoti: ayam vuccati thita-kappi.



14 PUGGALA-PANNATTI.

Sabbe pi mag gasaniarigino pugga Id thitakappino.

21-22. Katamo ca puggalo ariyo ?

Attha ariyapuggala ariyd, avasesa pug gala anariyd.

23-25. Katamo ca pugg ah sekkho ?

Catlaro maggasamangino tayo phalasamaiigino puggala sekkhd ; araha asekkho, avasesa puggala n'eva sekkhd ndsekk/td

26. Katamo ca puggalo tevijjo ?

Tihi vijjahi samannagato^w^rt/o tevijjo.

27. Katamo ca puggalo chalabhinno ?

Chahi abhiririahi sarnannagato puggalo chalabhinno.

28. Katamo ca puggalo sammdsambuddhho ?

Idh' ekacco puggalo pubbe ananussutesu dbammesu sa- mam saccani abbisambujjhati tattba ca sabbannutaip papunati pbalesu ca vasibbavam : a} r am vuccati puggalo sammdsam- b add 'ho.

29. Katamo ca puggalo paccekasambudd/io ?

Idh' ekacco puggalo pubbe auanussutesu dbammesu samam saccani abhisambujjhati na ca tattba sabbannutam papunati na ca pbalesu vasibbavam : ayam vuccati puggalo pacceka- sambuddho.

30. Katamo ca puggalo ubhafo-bl/dga-vimutto ?

Idh' ekacco puggalo attha vimokkbe kayena phusitva viharati panfiaya c' assa disva asava parikkhina honti : ayam vuccati puggalo ubhato-bhdga-vimutto.

31. Katamo ca pvggalo pannd-vimutto ?

Idh' ekacco puggalo na h' eva kho attha vimokkbe kayena phusitva viharati panfiaya c' assa disva asava parikkhina honti: ayam vuccati puggalo pannd-vimutto.

32. Katamo ca puggalo kdya-sakkhi ?

Idh' ekacco puggalo attha vimokkbe kayena phusitva



EKAKAM. 15

viharati pafinaya c' assa disva, ekacce asava parikkbina bonti : ayam vuccati puggalo kdya-sakkhi.

33. Katamo ca puggalo ditthippatto?

Idh' ekacco puggalo idam dukkhan ti yatbabhutam paja- nati ; ayam dukkha-samudayo ti yatbabhutam pajanati ; ayam dukkba-nirodho ti yatbabhutam pajanati ; ayam dukkka-nirodhagamini patipada ti yatbabhutam pajanati, Tatbagatappavedita c' assa dbamma pannttya vo dittba bonti vo carita, pafinaya c' assa disva ekacce asava, parikkbina bonti: ayam vuccati puggalo ditthippatto.

34. Katamo ca puggalo saddhd-rimutto ?

Idh' ekacco puggalo idam dukkhan ti yatbabhutam paja- nati ; ayam dukkha-samudayo ti yatbabhutam pajanati ; ayam dukkha-nirodho ti yatbabhutam pajanati ; ayam dukkha-nirodbagamini patipada ti yathabhutam pajanati Tatbagatappavedita c' assa dbamma paiifiaya vo dittha bonti vo carita, pafinaya c' assa disva ekacce asava parikkbina bonti, no ca kbo yatha ditthippattassa : ayam vuccati puggalo sadd/td- vimutto.

35. Katamo ca puggalo dhammdnusdri ?

Yassa puggalassa sotapattiphalasaechikiriyjtya patipannassa pafinindriyam adhimattam hoti paiina-vahim panna-pubbari- garaara ariyamaggam bhaveti : ayam vuccati puggalo dham- mdnusdri, sotapattiphalasacchikiriyaya patipanno puggalo dhammdnusdri, phale tbito ditthippatto.

36. Katamo ca puggalo saddhdnusdri ?

Yassa puggalassa sotapattiphalasacchikiriyaya patipannassa saddhindriyam adhimattam hoti, saddha-vahim saddhapubbaii- gamam ariyamaggam bhaveti: ayam vuccati puggalo saddhd- nusdri: sotaphalasaccbikiriyaya patipanno puggalo saddhdnu- sdri, phale thito saddhavimutto.

37. Katamo ca puggalo sattahkhattum paramo ?

Idh' ekacco puggalo tinnani safniojananani parikkbaya pati-



16 PUGGALA-PANNATTI.

panno boti avinipatadhammo niyato sambodhiparayano : so sattakkhattum deve ca maimsse ca sandhavitva samsaritva dukkbass' antam karoti : ayani vuccati puggalo sattakkhattum

paramo.

38. Katamo ca puggalo kolahkolo ?

Idb' ekacco puggalo tinnam sannojananam parikkbaya sotapanno boti avinipatadhammo niyato sambodhiparayano: so dve va tini va, kulani sandhavitva samsaritva dukkbass' antam karoti : ay am vuccati puggalo kolahkolo.

39. Katamo ca puggalo ckabiji ?

Idb' ekacco puggalo tinnam sannojananam parikkbaya sotapanno boti avinipatadhammo niyato sambodhiparayano : so etam yeva manussakam bhavam nibbattetva dukkhass' antam karoti : ayam vuccati pugaalo ckabiji.

40. Katamo ca puggalo sakaddgdmi ?

Idb' ekacco puggalo tinnam sannojananam parikkkaya raga-dosa-mohanam tanutta sakadagami hoti, sakid eva imam lokam agantva dukkhass' antam karoti : ayam vuccati

puggalo sakaddgdmi.

41. Katamo ca puggalo andgdmi ?

Idh' ekacco puggalo pancannam orambbagiyanam sannoja- nanam parikkbaya opapatiko boti, tattba parinibbayi ana- vattidhammo tasma loka : ayam vuccati puggalo andgdmi.

42. Katamo ca puggalo antard-piarinibbdi/i ?

Idh' ekacco puggalo pancannam orambbagi3 7 anam sanno- jananam parikkbaya opapatiko boti, tattba parinibbayi ana- vattidhammo tasma, loka : so upapannam va samanantara, apattam va vemajjham ayupamanam ariyamaggam sanja- neti uparitthimanam sannojananam pahanaya : ayam vuccati puggalo antard-parinibbdiji.

43. Katamo ca puggalo upahacca-parinibbdiji ?

Idb' ekacco puggalo pancannam orambbagiyanam sanrio-



EKAEAM. 17

jananam parikkhaya opapatiko hoti, tattha parinibbayi ana- vatticlhammo tasma loka : so atikkamitva vemajjham ayu- pamanam upahacca va kalakiriyam ariyamaggam sanjaneti uparitthimanam sannojananam pahanaya : ayam vuccati p ugga/o vpah acca-parin ibbdyi.

44. Katamo ea pugg ah asankhdra -parinibbayi ?

Iclli' ekacco puggalo pancannam orambhagiyanam sannoja- nanam parikkhaya opapatiko hoti tattha parinibbayi ana- vattidhamrno tasma loka : so asankharena ariyamaggam sanja- neti uparitthimanam sannojananam pahanaya: ayam vuccati puggalo asankhdra-parinibbdyi.

45. Katamo ca puggalo sasahkhdra-parinibbdyl ?

Idh' ekacco puggalo pancannam orambhagiyanam sannoja- nanam parikkhaya opapatiko hoti tattha parinibbayi ana- vattidhammo tasma loka : so sasankharena ariyamaggam sanjaneti uparitthimanam sannojananam pahanaya : ayam vuccati puggalo sasankhdra-parinibbdyi.

4C. Katamo ca puggalo uddhamsoto akanitthagdmi ?

Idh' ekacco puggalo pancannam orambhagiyanam sannoja- nanam parikkhaya opapatiko hoti tattha parinibbayi ana- vattidhammo tasma, loka : so aviha cuto atappam gacchati, atappa cuto sudassam gacchati, sudassa cuto sudassim gacchati, sudassiya cuto akanittham gacchati, akanitthe ariyamaggam sanjaneti uparitthimanam sannojananam pa- hanaya: ayam vuccati puggalo uddhamsoto akanitthagami.

47. Tinnam sannojananam pahanaya patipanno puggalo sotapatti-phala-sacchikiriyaya patipanno : yassa puggalassa tini sannojanani pahinani ayam vuccati puggalo sotdpanno.

48. Kamaragavyapadanam tanu-bhavaya patipanno pug- galo sakadagami-phala-sacchikiriyaya patipanno : yassa puggalassa kamaragavyapada tanubhuta ayam vuccati puggalo sakaddgdmi.

49. Kamaragavyapadanam anavascsappahanaya patipanno



18 rUGGALA-PANNATTI.

puggalo anagami-phala-sacchikiriyaya patipanno : yassa pug- galassa kamaragavyapada anavasesa pahina. ay am vuccati puggalo anagami.

50. Euparaga-aruparaga-mana-uddhacca-avijjaya anavase- sappahanaya patipanno puggalo arahatta-phala-sacchikiriyaya patipanno : yassa puggalassa ruparago aruparago mano uddhaccam avijja, anavasesa pahina ayam vuccati puggalo arahd.

EKAKANIDDESO.



II.

DYE PUGGALA.

1. Katamo ca puggalo Itodhano ?

Tattha katamo hodho ? Yo kodho, kujjhana, kujjhitattam, doso, dussana, dussitattam, vyapatti, vyapajjana, virodho, pativirodho, candittam, asuropo, anattaraanata cittassa ayam vuccati kodho. Yassa puggalassa ayam kodho appahino ayam vuccati puggalo kodhano.

Katamo ca puggalo upandhi ?

Tattha katamo upandho ? Pubbakalam kodho aparakalam upanaho. Yo evarupo upanaho, upanayhana, upanayhitattam, athapana, thapana, santhapana, anupasanthapana, anupaban- dhana, dalhikammam kodhassa ayam vuccati upanaho. Yassa puggalassa upanaho appahino ayam vuccati pugg alo upandhi.

2. Katamo ca puggalo mdkkhi ?

Tattha katamo mahkho ? Yo makkho, makkhayana, makkhayitattam, niddhuniyam niddhuniyakammam ayam vuccati makkho. Yassa puggalassa ayam makkho appahino ayam vuccati puggalo mdkkhi.

Katamo ca puggalo paldsi ?

Tattha katamo paldso ? Yo palaso, palasayana, palasa,-



DYE PUGGALA. 19

yitattam, palasakaro, vivadatthanam, yuddhaggaho, apati- nissaggo ayam vuccati paldso. Yassa puggalassa ayam palaso appahino ayam vuccati puggalo pa last,

3. Katamo ca puggalo insuki ?

Tattha katama issd ? Ya paralabha-sakkara-garukara-ma- nana-vandana-pujanasu issayana, issayitattam, ussuya, ussu- yana, ussuyitattam, ayam vuccati ma. Yassa puggalassa ayam issa appahina ayam vuccati puggalo issukz.

Katamo ca puggalo maccharl ?

Tattha katamam maccharii/am ? Panca macchariyani : — avasa-maccbari3 r am, kula-macchariyam labha-macchariyam, vanna-macchariyam, dharama-macchariyam. Yam evarupam macchariyam maccharayana, maccharayitattam, veviccham, kadariyam, katukancukata, aggabitattam cittassa idam vuccati macchariyam. Yassa puggalassa idam ruacchariyam appabiuam ayam vuccati puggalo maccharz.

4. Katamo ca puggalo satho ?

Tattha katamam sdtheyyam ? Idb' ekacco satho hoti parisatho. Yam tattha satbam, sathata, satheyyam, kakka- rata, kakkariyam, parikkhatata, parikkbattiyam, idam vuccati satheyyam. Yassa puggalassa idam satheyyam appahinam ayam vuccati puggalo satho.

Katamo ca puggalo m&ydri ?

Tattha katama maycb ?

Idh' ekacco kayena duccaritam caritva, vacaya duccaritam caritva, manasa duccaritam caritva, tassa paticchadanahetu papakam iccbam panidahati, ma mam jafina, ti iccbati ma. mam jafina ti sankappeti ma. mam jafina ti vacam bhasati ma mam jafina ti kayena parakkamati : ya evarupa maya, maya- vita, acchadana,vancana, nikati, nikarana, pariharana, giihana, pariguhana, chadana, paricchadana, anuttanikammam, anavi- kammam, vicchadana, papakiriya ayam vuccati maya. Yassa puggalassa ayam maya appahina ayam vuccati puggalo mdydvi.

5. Katamo ca puggalo ahiriko ? Tattha katamam ahirikam ?



20 ptjggala-paMatti.

Yam na hiriyati hiriyitabbena na hiriyati papakanam akusalanam dhammanam samapattiya, idam vuccati ahirikam. Iraina ahirikena samannagato puggalo ahiriko.

Katamo capuggalo anottappi ?

Tattha katamam ano'tappam ?

Yam na ottappati ottappitabbena na ottappati papaka- nam akusalanam dhammanam samapattij'a, idam vuccati anottappam. Imiua, anottappena samannagato puggalo anottappi.

6. Katamo ca puggalo dubbaco ? Tattha katamo dovacassata ?

Sahadhammike vuccamane dovacassayam dovacassiyam dovacassata yippatikulagahita vipaccanlkasatata anadariyam anadariyata agaravata appatissavata ayam vuccati dovacassata. Iinaya dovacassataya samannagato puggalo dubbaco.

Katamo ca puggalo papamitto ?

Tattha katama papamittatd ?

Ye te puggala assaddha dussila appassuta, maccharino duppanna, ya, tesam sevana. nisevana samsevana bhajana, sambhajana bhatti sambhatti sampavaukata, ayam vuccati papamittatd. Imaya papainittataya samannagato puggalo papamitto.

7. Katamo capuggalo indriyem aguttadvaro ? Tattha katama, indriyem aguttadvdratd ?

Idh' ekacco puggalo cakkhuna, rupam disva nimittaggahi hoti anuvyanjanaggahi yatvadhikaranam enara cakkhundri- yam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum : tassa samvaraya na pati- pajjati na rakkhati cakkhundriyam cakkhundriye na sam- varam apajjati ; sotena saddam sutva. . . . pe . . . ghanena gandham g.hayitva . . . pe . . . jivhaya rasam sayitva . . . pe . . . kayena photthabbam phusitva . . . pe . . . manasa dhammam vinnaya nimittaggahi hoti anuvyanjanaggahi yatvadhikara- nam enam manindriyam asamvutam viharantam abhijjha- domanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya na patipajjti na rakkhati manindriyam man-



DVE PUGGALA. 21

indriye na samvararp. apajjati. Ya, imesam channam indri- yanain agutti agopana anarakkho asamvaro ayam vuccati indriyesu aguttadvdratd. Imaya indriyesu aguttadvarataya samannagato puggalo indriyesu aguttadvdro.

Katamo ca puggalo bhojane amattanhu ?

Tattha katama bhojane amattahhutd ?

Idh' ekacco appatisankha ayoniso aharam ahareti davaya, maclaya, mandanaya, vibhusanaya, ya, tattha asantutthita amattannuta appatisankha bhojane ayam vuccati amatta- hhutd. Imaya bhojane amattanriutay a samannagato puggalo bhojane amattanhu.

8. Katamo ca puggalo mutthassati ? Tattha katainam mutthasaccam ?

Ya asati ananussati, appatissati, asaranata, adharanata, vila- panata, sammussanata, idam vuccati mutthasaccam. Imina mutthasaccena samannagato puggalo mutthassati.

Katamo ca puggalo asampajdno ?

Tattha katamam asampajannam ?

Yam anfianam, adassanam, anabhisamayo, ananubodho, asambodho, appativedho, asangahana, apariyogahana, asama- vekkhana, apaccavekkhana, apaccavekkhakammam, dum- mejjham, balyam, asampajannam, moho, pamoho sammoho, avijja, avijjogho, avijjayogo, avijjanusayo, avijjapariyuttha- nam, avijjalangi, moho, akusalamulam, idam vuccati asampa- jannam. Imina asampajannena samannagato puggalo asam- pajdno.

9. Katamo ca puggalo silavlpanno ? Tattha katama silavipatti ?

Kayiko vitikkamo, vacasiko vitikkamo, kayikavacasiko vitikkamo, ayam vuccati silavippatti : sabbam pi dussilyam silavippatti. Imaya silavipatti : samannagato puggalo sila- vipanno.

Katamo ca puggalo ditthitipanno ?

Tattha katama ditthivipatti ?

N'atthi dinnam, n'atthi yittham, n'atthi hutam, n'atthi sukatadukkatanam kammanam phalam vipako, n' atthi ayam



22 PUGGALA-PAXNATI.

loko, n'atthi paraloko, n'atthi mata, n'atthi pita, n'atthi satta opapatika, n'atthi loke sauianabrahmana. samaggata, samma- patipanna, ye imafi ca lokam paran ca lokam sayam abhinna sacchikatva pavedenti ti ; ya evarupa ditthi, ditthigatam, ditthigahanam, ditthikantaro, ditthivisidvayikam ditthi- vipphanditam, ditthisannojanam, gaho, patiggaho, abhiniveso, paramaso, kummaggo, micchapatho, micchattam titthayata- nam, vipariyesaggaho, ayam vuccati ditthivipatti. Sabbapi micchaditthi ditthivipatti. Iraaya ditthivippattiya. samanna- gato puggalo ditlhivipanno.

1 0. Katamo ca puggalo ajjhattamnnojano ?

Yassa puggalassa pane' orambhagiyani sannojanani appahi- nani ayam vuccati puggalo ajjliattanannojano.

Katamo ca puggalo bahiddhd-sanhojano ?

Yassa puggalassa pane' uddhambhagiyani sannojanani appahinani ayara vuccati puggalo bahiddhasanhojano.

11. Katamo ca puggalo akkodhano ? Tattha katamo kodho ?

Yo kodho kujjhana . . . pe [II. 1] . . . cittassa ayam vuccati kodho. Yassa puggalassa ayam kodho pahino ayam vuccati puggalo dkkodhano.

Katamo ca puggalo anupandhi ?

Tattha katamo upandho ?

Pubbakalam kodho . . pe [IT. 1] . . kodhassa ayam vuccati upandho. Yassa puggalassa ayam upanaho pahino ayara vuccati puggalo anupandhi.

12. Katamo ca puggalo amakkht ? Tattha katamo makkho ?

Yo makkho, makkhayana, makkl.ayitattam, niddhuniyara niddhuniyakammam, ayam A r uccati makkho. Yassa pugga- lassa ayam. makkho pahino ayam vuccati puggalo amakkht.

Katamo ca puggalo apaldai ?

Tattha katamo paldso ?

Yo palaso . . . pe [II. 1] . . . paldno. Yassa puggalassa ayam palaso pahino ayam vuccati puggalo apaldai.



DVE PUGGALA. 23

13. Katamo ca puggalo anissuki? Tattha katama ma ?

Ya. paralabhasakkaragarukaramananavandanapujana.su

issayana, issayitattam, ussuya, ussuyana, ussuyitattam, ayam vuccati ism. Yassa puggalassa ayam issa pahina ayam vuccati puggalo anissuM.

Katamo ca paggalo amacchari ?

Tattha katamam macchariyam ?

Panca macchariyani : avasamacchariyam, kulamacchari- yam, labliamacchariyam, vannamaccbariyam, dhammamac- cbariyam ; yam evarupam macchariyam, maccharayana, maccharayitattam, veviccbam, kadariyam, katukancukata, aggahitattam cittassa, idam vuccati macchariyam. Yassa puggalassa idam macchariyam pahinam ayam vuccati puggalo amacchari.

14. Katamo ca puggalo asatho ? Tattha katamam mthcyyam ?

Idh' ekacco puggalo satho hoti parisatho ; yam tattha satham sathata, satheyyam, kakkarata, kakkariyam, pari- kkhatata, parikkhattiyam, idam vuccati satheyyam. Yassa puggalassa idam satheyyani pahinam ayam vuccati puggalo asatho.

Katamo ca puggalo amdydvl ?

Tattha katama mdyd ?

Idh' ekacca puggalo kayena duccaritam caritva vacaya duccaritam caritva manasa duccaritam caritva, tassa paticcha- danahetu papakam iccham panidahati, ma mam janna ti icchati, ma mam janna ti sahkappeti, ma mam janna. ti vacam bhasati, ma mam janna ti kayena parakkamati ya evaru- pa maya, mayavita, acchadana, vancana, nikati, nikarana, pari- harana, guhana, pariguhana, chadana, paricchadana, anutta- nikammmam, anavikammam, vicchadana, papakiriya, ayam vuccati mdyd. Yassa puggalassa ayam maya pahina ayam vuccati puggalo amdydcl.

15. Katamo ca puggalo Jtirimd ? Tattha katama Jtirl ?



24 PUGGALA-PANNATTI.

Yam hiriyati hiriyitabbena hiriyati papakanam akusalanam dhammauam samapattiya, ayam vuccati hiri. Imaya hiriya samannagato puggalo hirimd.

Katamo ca puggalo ottappi ?

Tattha katamarn ottappam ?

Yam ottappati ottappitabbena ottappati papakanam akusa- lanam dhammanam samapattiya, idam vuccati ottappam. Imiua ottappena samannagato puggalo ottappi.

16. Katamo ca puggalo suraco ? Tattha katama sovacassatd ?

Sahadhammike vuccamane sovacassayam sovacassiyam sovacassata appatikulagahita avipaccanikasatata sadariyam sadariyata, sagaravata sappatissavata, ayam vuccati sova- cassatd. Imaya sovacassataya samannagato puggalo suvaco.

Katamo ca puggalo kalydnamitto ?

Tattba katama hah/dnamittatd ?

Ye te puggala saddba, silavanto, bahussuta, cagavanto, pannavanto, ya tesam sevana, nisevana, samsevana, bhajana, sambhajana, bhatti, sarapavankata, ayam vuccati kah/dna- mittatd. Imaya kalyanamittataya samannagato puggalo kalydnamitto.

17. Katamo ca puggalo indriyesu guttadrdro ? Tattha katama indriyesu guttadrdratd ?

Idh' ekacco cakkhuna rupam disva na nimittaggahi hoti nanuvyanjanaggahi yatvadhikaranam enam cakkbundriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa : samvaraya patipaj jati rakkhati cakkliunindriyam cakkbundriye samvaram apajjati ; sotena saddam sutva . . . pe . . . gbanena gandham ghayitva. . . . pe . . . jivhayarasam sayitva . . . pe . . . kayena photthabbam phusitva ... pe . . . manasa dhammam vinnaya na ni- mittaggahi hoti nanuvyanjanaggahi yatvadhikaranam enam manindriyam asamvutam viharantam abhijjadomanassa j)a- paka akusala dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya pati- pajjati rakkhati manindriyarn manindriye samvaram apajjati. Ya imesam channam indriyanam gutti, gopana, arakkho, sam-



DVE PUGGALA. 25

varo ayam vuccati indriyesu guttadvdratd. Imaya indriyesu guttadvarataya samannagato puggalo indriyesu guttadvdro.

Katamo ca puggalo bkojane matbannu ?

Tattha katama hliojane mattannuta ?

Idh' ekacco patisankha yoniso aharam ahareti n' eva davaya, na madaya, na mandanaya, na vibhusanaya, yavad eva imassa kayassa thitiya, yapanaya, vihimsdparatiya, brahniacari- yanuggahaya iti puranan ca vedanam patisarikhami, navail ca vedanam na uppadessami, yatra ca ine bhavissati ana- vajjata ca phasuviharo cati. Ya tattba santutthita mattan- nuta patisankha bbojane ayani vuccati hliojane mattannuta. Imaya bbojane mattannutaya samannagato puggalo hliojane mattannuta.

18. Katamo ca puggalo upatthitasati? Tattba katama sati ?

Ya sati anussati, patissati, saranafa, dharanata, avilapa- nata, asarnmussanata, sati, satindriyam, satibalam, saimiia- sati, ayam vuccati sati. Imaya satiya samannagato puggalo upatthitasati.

Katamo ca puggalo sampajdno ?

Tattha katama m sampajannam ?

Ya, panna pajanana, vicayo, pavicayo, dbammavicayo, salla- kkhana, upalakkhana, paccupalakkhana, pandiccam, kosallam, nepuiinam, vebbavya cinta, upaparikkha, bhuri, medba parina- yika, vipassana, sampajannam, patodo, panna, panriindriyam, panna-balam, panna-sattbam, panna-pasado, panna-aloko, panfia-obhaso, panna-pajjoto, panna-ratanam, amobo, dbam- mavicayo, sammadittbi, idam vuccati sampajannam. Imina sampajannena samannagato puggalo sampajdno.

19. Katamo ca puggalo silasampanno ? Tattha katama silasampadd ?

Kayiko avitikkamo, vacasiko avitikkamo, kayikavacasiko avitikkamo, ayam vuccati silasampadd : sabbo pi silasamvaro silasampada. Imaya silasampadaya samannagato puggalo silammpanno.

Katamo ca puggalo ditthisampanno ?



26 rUGGALA-PANXATTI.

Tattha katama dittkisampada ?

Atthi dinnam, atthi yittham, atthi hutam, attlii sukata- dukkatanam kammanam phalam vipako, atthi ayam loko, atthi paraloko, atthi mata, atthi pita, atthi satta opapatika, atthi loke samanabrahmana samaggata, sammapatipanna ye irnan ca lokara paran ca lokara sayam abhinna sacchikatva, pavedenti ti : ya evarupa parina pajanana . . . pe . . . [II. 18] amoho, dhammavicayo, sammaditthi, ayam vuccati dittkisampada : sabbapi sammaditthi ditthisampada. Imaya ditthisampadaya samannagato puggalo ditthisampanno.

20. Katame dve puggalA dullabhd lokasmim ?

Yo ca pubbakari yo ca katannukatavedt ime dve pugg aid dullabhd lokasmim.

21. Katame dve pug gal a duttappayd?

Yo ca laddham laddham nikkhipati yo ca laddham laddham visajjeti ime dve pug gala duttappayd.

22. Katame dve puggald sutappayd ?

Yo ca laddham laddham na nikkhipati yo ca laddham laddham na visajjeti ime dee puggald sutappayd.

23. Katamesam dvinnam puggaldnam dsavd vaddhanti ?

Yo ca na kukkuccayitabbam kukkuccayati yo ca kukkucca- yitabbam na kukkuccayati, imesam dvinnam. puggaldnam dsavd vaddhanti.

24. Katamesam dvinnam puggaldnam dsavd na vaddhanti ? Yo ca na kukkuccayitabbam na kukkuccayati yo ca

kukkuccayitabbam kukkuccayati, imesam dvinnam puggaldnam dsavd na vaddhanti.

25. Katamo ca puggalo Jiiuddhimutto ?

Idh' ekacco puggalo dussilo hoti papadhammo, so annam dussilam papadhammam sevati bhajati payirupasati : ayam vuccati puggalo hinddhimutto ?

Katamo ca puggalo panitddhimutto ?

Idh' ekacco puggalo silava hoti kal}'anadhatnmo so aniiam silavaiitam kalyanadhamrnam sevati bhajati payirupasati : ayam vuccati puggalo panitddhimutto.



A



TAYO PUGGALA. 27

26. Katamo ca puggalo titto ?

Paccekasambuddha } T e ca Tathagatassa savaka arahanto titta : sammasambuddho titto ca tappeta ca.



III.
TAYO PUGGALA.

1. Katamo ca puggalo nirdso ?

Idh' ekacco puggalo dussilo hoti, papadharnmo asucisan- kassarasamacaro, paticchannakarnmanto, asamano, samana- patinno, abrahmacari, brahmacaripatiiino, antoputi, avassuto, kasambukajato : so sunati :- itthannamo kira bhikkhu asava- nam khaya anasavam cetovirauttim pannavirauttim ditth' eva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasarapajja viharati ti : tassa na evara hoti kudassu namahara pi asavanam khaya. . . . pe . . . upasarapajja viharissami ti: ayara xnccsiti pug gah nirdso.

Katamo ca puggalo dsamso ?

Idh' ekacco puggalo silava hoti kalyanadhammo : so sunati :- itthannamo kira bhikkhu asavanam khaya anasavam cetovi- muttim pannavirauttim ditth' eva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasarapajja viharati ti : tassa evaip. hoti kudassu namahara pi asavanam khaya . . . pe . . . upasarapajja viharissami ti : ayani vuccati puggalo dsamso.

Katamo ca puggalo vigatdso ?

Idh' ekacco puggalo asavanam khaya, anasavam cetovi- muttim pannavirauttim ditth' eva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasarapajja viharati ti : so sunati : — itthannamo kira bhikkhu asavanam khaya . . . pe . . . upasarapajja viharati ti ; tassa na evam hoti kudassu namaham pi asava- nam. khaya . . . pe . . . viharissami ti. Tain kissa hetu? Ya hi 'ssa pubbe avimuttassa virauttasa sa. hi patipassaddha ayara vuccati puggalo vigatdso.

2. Tattha katamo tai/o gildnupamd puggald ?

Tayo gilana : — Idh' ekacco gilano labhanto va sappayani



28 TUGGALA-PANXATTI.

bhojanani alabhanto va. sappayani bhojanani, labhanto va sappayani bhesajjani alabhanto va sappayani bhesajjani, lablianto va patirupam upatthakam alabhanto va patirupam upatthakam n' eva vutthati tamha. abadha.

Idha pan' ekacco gilano lablianto va, sappayani bhojanani alabhanto va sappayani bhojanani, lablianto va sappayani bhesajjani alabhanto va sappayani bhesajjani, lablianto va patirupam upatthakam alabhanto va patirupam upatthakam vutthati tamha abadha.

Idha pan' ekacco gilano lablianto sappayani bhojanani no alabhanto, lablianto sappayani bhesajjani no alabhanto, lablianto patirupam upatthakam no alabhanto vutthati tamha abadha.

Tatra yvayam gilano lablianto sappayani bhojanani no alabhanto, labhanto sappayani bhesajjani no alabhanto, lablianto patirupam upatthakam no alabhanto vutthati tamha. abadha, imam gilanam paticca Bhagavata gilanabhattam anunuatam, gilanabhesajjam anunnatam, gilanupatthako anunnato ; iman ca pana gilanam paticca anne pi gilana upatthatabba.

Evam evam tayo gilanupama puggala santo samvijjamana lokasmim. Katame tayo ?

Idh' ekacco puggalo lablianto va Tathagatam dassana.} 7 a alabhanto va Tathagatam dassana-3'a, lablianto va Tathaga- tappaveditam dhammavinayam savanaya, alabhanto va Tatha- gatappaveditam dhammavinayam savanaya 11' eva okkamati niyamam kusalesu dhammesu sammattam.

Idha pan' ekacco puggalo labhanto va . . . pe . . . savanaya okkamati niyamam kusalesu dhammesu sammattam.

Idha pan' ekacco puggalo labhanto Tathagatam dassanaya no alabhanto, labhanto Tathagatappaveditam dhammavinayam savanaya no alabhanto okkamati niyamam kusalesu dham- mesu sammattam.

Tatra yo ayam puggalo labhanto Tathagatam dassanaya no alabhanto, labhanto Tathagatappaveditam dhammavina- yam savanaya no alabhanto okkamati niyamam kusalesu dhammesu sammattam, imam puggalam paticca Bhagavata. dhammadesana anunnata, : imari ca pana puggalam paticca



TAYO PUGGALA. 29

annesam pi dhamrao desetabbo : ime tayo gildnupamd puggald santo samvijjamana lokasmim.

3. Katamo ca puggalo kdyasakkM ?

Idh' ekacco puggalo attha vimokkhe kayena phusitva viharati, pannaya c' assa disva ekacce asava parikkliina honti, ay am vuccati pnggalo kdyasakkM.

Katamo ca puggalo ditthippatto ?

Idh' ekacco puggalo idam dukkhan ti yathabhutam paja- nati . . . pe . . . ayam dukkhanirodhagamini patipada ti yathabhutam pajanati, Tathagatappavedita c' assa dhamma pafinaya vo dittha honti vo carita, pannaya c' assa disva ekacce asava parikkliina honti, ayam vuccati pnggalo ditthippatto.

Katamo ca puggalo saddhavimutto ?

Idh' ekacco puggalo idam dukkhan ti yathabhutam paja- nati ... pe ... [I. 34] asava parikkliina honti no ca kho yatha, ditthipattassa, ayam vuccati puggalo saddhavimutto.

4. Katamo ca puggalo guthabhdni ?

Idh' ekacco puggalo musavadi hoti sabhaggato va pari- saggato va natimajjhagato va pugamajjhagato va rajakula- majjhagato va abhinito sakkhi- puttho :- ehi bho purisa yam janasi tarn vadehi ti. So ajanam va aham janami ti, jauam va aham na janami ti, apassam va aham passami ti passam va. aham na passami ti, iti attahetu va parahetu va amisa- kincikkhahetu va sampajanamusa bhasita hoti: ayam vuccati puggalo guthabhani.

Katamo ca puggalo pupphabhdni I

Idh' ekacco puggalo musavadam pahaya rausavada pati- virato hoti sabhaggato va parisaggato va natimajjhagato va. pugamajjhagato va rajakulamajjhagato va abhinito sakkhi- puttho :- ehi bho purisa yam janasi tarn vadehi ti. So ajanam va aham na janami ti, janam va aham janami ti, apassam va aham na passami ti, passam va. aham passami ti, iti attahetu va, parahetu va. amisakincikkhahetu va na sanipa- jananiusabhasita hoti : ayam vuccati puggalo pupphabhdni.

Katamo ca puggalo madhubhdni ?

Idh' ekacco puggalo ya sa vaca nela, kannasukha, pema-



30 rUGGALA-PANNATTI.

niya, hadayangama, pori, bahujanakanta, bahujanamanapa, tatharupam vacam bhasita hoti, ayani vuccati puggalo madhu- hliuni.

5. Katamo ca puggalo arukupamacitto ?

Idli' ekacco puggalo kodhano hoti, upayasabahulo, appam pi vutto samano, abhisajjati, kuppati, vyapajjati, patitthiyati, kopafi ca dosan ca appaccayan ca patukaroti : seyyathapi nama duttharuko katthena va kathalaya va ghattito bbivyo- somattaya asavam deti : evani evam idb' ekacco puggalo kodhano hoti . . . pe . . . patukaroti : ayam vuccati puggalo arukujxmnicitto.

Katamo ca puggalo rijjupamacitto ?

Idb' ekacco puggalo idam dukkhan ti yathabhutam paja- nati . . . pe [III. 3] . . . ayamdukkhanirodhagamini patipada ti yathabhutam pajanati : seyyathapi nama cakkhuma puriso rattandhakaratimisaya vijjantarikaya rupani passeyya: evam eva idh' ekacco puggalo . . . pe . . . pajanati : ayam vuccati puggalo vijjupamacitto.

Katamo ca puggalo vajirupamacitto ?

Idh' ekacco puggalo asavauam kha} r a anasavam cetovi- muttim pannavimuttim ditth' eva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati : seyyathapi nama vajirassa n' atthi kinci abliejjam mani va, pasano va : evam evam idh' ekacco puggalo asavanam . . . pe . . . viharati : ayam vuccati puggalo vajirupamacitto.

G. Katamo ca puggalo andho ?

Idh' ekaccassa puggalassa tatharupam cakkhu na hoti vatharupena cakkhuna anadhigratam va bhoo-am adhi- gaccheyya adhigatam va bhogam phatim kareyya tatharupam pi 'ssa cakkhu na hoti vatharupena cakkhuna kusala kusale dhamme janeyya, savajjauavajje dhamme janeyya, hinapani- te dhamme janeyya, kanha-sukka-sappatibhage dhamme janeyya : ayam vuccati puggalo andho.

Katamo ca puggalo ekacakkhu ?

Idh' ekaccassa puggalassa tatharupam cakkhu hoti vatha- rupena cakkhuna anadhigatam va bhogam adhigaccheyya



TAYO PUGGALA. 31

adhigatam. va bhogara phatim kareyya tatharupam pi 'ssa cakkhu na hoti yatharupena cakkhuna kusala kusale dharame janeyya, savajjanavajje dharame janeyya, hinapanite dharame janeyya, kanha-sukka-sappatibhage dhamme janeyya : ayam vuccati puggalo ekacakkhu.

Katamo ca puggalo dvicakkhu ?

Idh' ekaccassa puggalassa tatharupam cakkhu hoti yatha- rupena cakkhuna anadhigatam va bhogara adhigaccheyya adhigatam va bhogara phatim kareyya, tatharupam pi 'ssa cakkhu hoti yatharupena cakkhuna kusala kusale dhamme janeyya, savajjanavajje dhamme janeyya, hinapanite dhamme janeyya, kanha-sukka-sappatibhage dhamme janeyya : ayam vuccati puggalo dvicakkhu.

7. Katamo ca puggalo avakujjapanho ?

Idh' ekacco puggalo aramam gantva hoti abhikkhanam bhi- kkhunam santike dhammasavanaya : tassa bhikkhu dharainam desenti adi kalyanara majjhe kalyanam pariyosanara kalya- narn sattham savyanjanam kevala-paripunnam parisuddham brahmacariyam pakasenti : so tasmim asane nisinno tassa kathaya n' eva adim manasikaroti, na majjham manasikaroti, na pariyosanara manasikaroti ; vutthito pi tamha asana tassa kathaya n' eva adira . . . pe . . . pariyosanara manasikaroti : seyyathapi nama kumbho nikkujjo tatra udakam asittam vivattati no santhati, evam evam idh' ekacco puggalo aramam . . . pe . . . na pariyosanara manasikaroti : ayam vuccati puggalo cwakujjapanno.

Katamo ca puggalo ucchahgapawto ?

Idh' ekacco puggalo aramam gantva hoti abhikkha- nam bhikkhunain santike dhammasavanaya: tassa bhikkhu dhammam desenti adi kalyanam majjhe kalyanam pariyosa- nara kalyanam sattham savyanjanam kevalaparipunnam pa- risuddham brahmacariyam pakasenti : so tasmim asane nisinno tassa, kathaya adim pi manasikaroti majjham pi manasikaroti pariyosanara pi manasikaroti : vutthito ca kho tamha asana, tassa kathaya n' eva adim manasikaroti na majjham manasikaroti na pariyosanara manasikaroti : seyya- thapi nama purisassa ucchange nanakhajjakani akinnani



32 PUGGALA-PANNATTI.

tilatandula modaka badara, so tamha asana vutthahanto sati- sammosa pakireyya; evam evam idh' ekacco puggalo aramam . . . pe . . . na pariyosanam manasikaroti : ayam vuccati puggalo uechangapanno.

Katamo ca puggalo puthupanno I

Idh' ekacco puggalo aramam gantva hoti . . . pe . . . pariyosanam pi manasikaroti : vutthito pi taniha asana tassa kathaya adim pi manasikaroti majjham pi manasikaroti pariyosanam pi manasikaroti ; seyyathapi kumbho ukkujjo tatth' eva udakam asittam santhati no vivattati : evam evam idh' ekacco puggalo aramam . . . pe . . . na pariyo- sanam manasikaroti : ayam vuccati puggalo puthupanno.

■8. Katamo ca puggalo It&mesu ca bhavesu ca avitardgo \

Sotapannasakadagamino, ime vuccanti puggald kdmesu ca bhavesu ca avttardgd.

Katamo ca puggalo kdmesu vitardgo bhavesu avitardgo' 1 .

Anagami, ayam vuccati puggalo kdmesu vitardgo bhavesu avitardgo.

Katamo ca puggalo kdmesu ca bhavesu ca vitardgo ?

Araha, ayam vuccati puggalo kdmesu ca bhavesu ca vitardgo.

9. Katamo ca puggalo pdsdnalekhupamol

Idh' ekacco puggalo abhinham kujjhati, so ca khvassa kodho ciram digharattam anuseti ; seyyathapi nama pasana- lekha na khippam lujjati vatena va udakena va ciratthitika hoti, evam evam idh' ekacco puggalo . . . anuseti : ayam vuccati puggalo pdsdnalekkhupamo.

Katamo ca puggalo pathavilekhiipamo I

Idh' ekacco puggalo abhinham kujjhati so ca khvassa kodho na ciram digharattam anuseti; seyyathapi nama patha- viya lekha khippam lujjati vatena va udakena va na ciratthitika hoti, evam evam idh' ekacco puggalo . . . anu- seti : ayam vuccati puggalo pathavilekhiipamo.

Katamo ca puggalo udakalekhupamo ?

Idh' ekacco puggalo agalhena pi vuccamano pharusena pi vuccamano amanapena pi vuccamano samsandati c' eva sandhiyati c' eva sammodati c' eva ; seyyathapi nama uda-



TAYO PUGGALA. 33

kalekha khippam ltijjati na ciratthitika hoti, evara evam idh' ekacco puggalo . . . sammodati c' eva : ayam vuccati puggalo udakalekh upamo.

10. Tuttha katame tayo potthakupama puggald ?

Tayo potthaka :- navo pi potthako dubbanno c' eva hoti dukkhasampbasso ca appaggho ca, majjhimo pi potthako du- bbanno c' eva hoti dukkhasamphasso caappaggho ca, jinno pi potthako dubbanno c' eva hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca ; jinnam pi potthakam ukkhaliparimajjanam va, karonti sankarakute va nam chaddenti. Evam evam tayo 'me pottha- Tiupamd puggald santo samvijjamana bhikkhusu. Katame tayo ?

Navo ce pi bhikkhu hoti dussilo papadhammo, idam assa dubbannataya : seyyathapi so potthako dubbanno, tathupamo ayam puggalo. Ye kho pan' assa sevanti bhajanti payirupa- santi ditthanugatim apajjanti tesam tam hoti digharattam ahitaya dukkhaya, idam assa dukkhasamphassataya : seyya- thapi so potthako dukkhasamphasso tathupamo ayam puggalo. Yesam kho pana patiganhati civarapindapatasenasanagilana- paccayabhesajjaparikkharam tesam tam na mahapphalam hoti na mahanisamsam, idam assa appagghataya : sey} r athapi so potthako appaggho, tathupamo ayam puggalo : majjhimo ce pi bhikkhu hoti . . . pe . . . thero ce pi bhikkhu hoti dussilo papadhammo, idam assa dubbannataya: seyyathapi so potthako dubbanno, tathupamo ayam puggalo. Ye kho pan' assa sevanti bhajanti pavirupasanti ditthanugatim apajjanti tesan tam hoti digharattam ahitaya dukkhaya, idam assa dukkhasamphassa- taya : seyyathapi so potthako dukkhasamphasso tathupamo ayam puggalo. Yesam kho pana patiganhati civarapindapa- tasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam tesan tam na mahapphalam hoti na mahanisamsam, idam assa appagghataya : seyyathapi so potthako appaggho, tathupamo ayam puggalo. Evarupo ce thero bhikkhu sahghamajjhe bhanati tam enam bhikkhu evam ahamsu :- kim nu kho tuyhani balassa av3 r attassa bhanitena tvam pi nania bhanitabbam mannasiti : so kuppito anattamano tatharupam vacaiu nicchareti : 3^ath; A irupaya vacaya sahgho tam ukkhipati saiikarakute va nam potthakam

3



34 PUGGALA PANNATTI.

ime fai/o potthakupama puggala santo samvijjaniana. bhi- kkhusu.

11. Taftha hatame tai/o Ji&sikavatf/i upamd puggala ?

Tini kasikavattham : — navam pi kasikavattham vanna- vantam c' eva hoti sukhasamphassan ca mahagghaii ca; majji- mara pi kasikavatthara vannavantam c' eva hoti sukhasam- phassan ca mahagghaii ca ; jinnam pi kasikavattham vanna- vantam c' eva hoti sukhasamphassan ca mahagghaii ca ; jinnam pi kasikavattham ratanapalivethanam va karonti gandha- karandake va, namnikkhipanti. Evam evam tayo'me kasika- vatthupama puggala santo samvijjaraana bhikkhusu. Ka- tame tayo ?

Navo ce pi bhikkbu hoti silava, kalvanadliammo, idam assa suvannataya : seyyathapi tarn kasikavattham vanna- vantam, tathupamo ayam puggalo. Ye kho pan' assa sevanti bhajanti payirupasanti ditthanugatim apajjanti tesam tarn hoti digharattam hitaya sukhaya idam assa sukha-samphassataya : seyyathapi tam kasikavattham sukha- samphassam tathupamo ayam puggalo. Yesam kho pana patiganhati civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajja- parikkharam tesam tam mahaphalam hoti mahanisamsam, idam assa mahagghataya : seyyathapi tam kasikavattham mahaggham tathupamo ayam puggalo : majjhimo ce pi bhi- kkhu . . . pe . . . thero ce pi bhikkhu hoti silava kalyana- dhammo, idam assa suvannataya, seyyathapi kasikavattham vannavantam tath' upamo ayam puggalo. Ye kho pan' assa sevanti bhajanti payirupasanti ditthanugatim apajjanti tesam tam hoti digharattam hitaya sukhaya, idam assa sukhasam- phassataya: seyyathapi tam kasikavattham sukhasamphassam, tathupamo ayam puggalo. Yesam kho pana patiganhati civa- rapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam tesam tam mahaphalam hoti mahanisamsam, idam assa mahaggha- taya: seyyathapi tam kasikavattham mahaggham tathupamo ayam puggalo. Evarupo ce thero bhikkhu sahghamajjhe bhanati, tam enam bhikkhu evam ahamsu:- appasadda ayasm- anto hotha, thero bhikkhu dhamman ca vinayaii ca bhanati ti, tassa tam vacanam adheyyam gacchati gandhakarandake



TAYO PUGGALA. 35

va nam kasikavattham ime tayo kasikavatthupatna puggalo santo samvijjamano bhikkhusu.

12. Katamo ca puggalo suppameyyo ?

Idh' ekacco puggalo uddhato hoti, unnalo, capalo, mukharo, vikinnavaco, mutthasati, asampajano, asamahito, vibbhanta- citto, pakatindriyo : ayam vuccati puggalo mppameyyo.

Katamo ca puggalo duppameyyo ?

Idh' ekacco puggalo an uddhato hoti, anunnalo, acapalo, amukharo, avikmnavaco, uppatthitasati, sampajano, samahito, ekaggacitto, samvutindriyo: ayam vuccati puggalo duppameyyo.

Katamo ca puggalo appameyyo ?

Idh' ekacco puggalo asavanam kha} r a anasavam cetovi- muttim pannavimuttim ditth' eva dhamme sayam abhinna sacchikatva ujDasampajja viharati : ayam vuccati puggalo appameyyo.

13. Katamo ca puggalo na sevitabbo, na bhajitabbo, napayi- rupdsitabbo ?

Idh' ekacco puggalo hino hoti silena samadhina pannaya, evarupo puggalo na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupasi- tabbo annatra anuddaya, aiinatra anukampa.

Katamo ca puggalo sevitabbo, bhajitabbo, payirupdsifabbo ?

Idh' ekacco puggalo sadiso hoti silena samadhina pannaya, evarupo puggalo sevitabbo, bhajitabbo, payirupasitabbo. Tarn kissa hetu ? Silasamannagatanam satam silakatha ca no bhavissati, sa. ca no phasu bhavissati, sa ca no pavattini bhavissati ; samadhisamannao-atanam satam samadhikatha ca no bhavissati, sa ca no phasu bhavissati, sa ca no pa- vattini bhavissati ; pannasamannagatanam satam pannakatha ca no bhavissati, sa ca no phasu bhavissati, sa, ca no pavattini bhavissati ; tasrna evarupo puggalo aecitabbo, bhajitabbo, payirupasitabbo.

Katamo ca puggalo sakkatva garunkatvd sevitabbo, bhajitabbo, payirupasitabbo ?

Idh' ekacco puggalo adhiko hoti silena samadhina panna- ya evarupo puggalo sakkatva garunkatva sevitabbo, bhaji- tabbo, payirupasitabbo. Tani kissa hetu ? Aparipitram va silakkhandham paripurissami paripuram va silalckhandain



36 PUGGALA PAMATTI.

tattha tattha pannaya anuggahissami ; aparipiiram va sama- dkikkhandham paripurissami paripuram va samadhikkhand- ham tattha tattha pannaya anuggahissami; aparipiiram va. paiiiiukkkandham paripurissami paripuram va. pannakkhan- dham tattha tattha pannaya anuggahissami : tasma evarupo puggalo sakkah'dgarunkatv&sevitabbo,bhajitabbo,payirupdsitabbo.

14. Katamo ca puggalo jigucchitabbo, na sevitabbo, na bhaji- tabbo, na payirupasitabbo ?

Idh' ekacco puggalo dussilo hoti, papadhammo, asuci- sankassarasamacaro, paticchannakammanto, asamano, samana- patinno, abrahmacari, brahmacaripatinno, antoputi, avassuto, kasambukajato, evarupo puggalo jigucchitabbo, na sevi- tabbo, na bhajitabbo, na payirupasitabbo. Tam kissa hetu ? Kineapi evarupassa puggalassa na ditthanugatim apajjati, atha kho nam papako kittisaddo abbhuggacchati papamitto purisapuggalo papasahayo papasampavahko : seyyathapi naraa ahiguthagato kineapi na dassati atha kho nam makkheti: evam evam kineapi evarupassa puggalassa na ditthanugatim apaj jati, atha kho nam papo kittisaddo abbhug- gaeehati papamitto purisapuggalo papasahayo papasampa- variko ti : tasma, evarupo puggalo jigucchitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, na payirupcLsitabbo.

Katamo ca puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo, na bhaji- tabbo, na payirupasitabbo ?

Idh' ekacco puggalo kodhano hoti upayasabahulo appam pi vutto samano abhisajjati, kuppati, vyapajjati, patitthiyati, kopafi ca dosan ca appaccayan ca patukaroti, seyyathapi nama duttharuko katthena va kathalaya va ghattito bhiyj^o-
-somattaya asavam deti, evam evam idh' ekacco puggalo kodhano hoti upayasabahulo . . . pe . . . seyyathapi nama tindukalatam katthena va kathalaya va ghattitam bhiyyo-
-somattaya ciccittiyati citicitayati, evam evam idh' ekacco puggalo kodhano hoti upayasabahulo . . . pe . . . seyyathapi nama guthakupo katthena va, kathalaya va ghattito bhiyyo-
-somattaya duggandho hoti, evam evam idh' ekacco puggalo kodhano hoti upayasabahulo appam pi vutto samano abhisajjati kuppati vyapajjati patitthiyati kopaii ca dosan ca appaccayan



TATO PUGG ALA. 37

ca patukaroti : evarupo puggalo ajjhupekkhitabbo . . . pe . . . Tam kissa hetu ? Akkoseyya pi mam paribhaseyya pi mam anattham pi me kareyya ti : tasma evarupo puggalo ajjhu- pekkhitabbo, na sevitabbo, na bhajitabbo, napayirupdsitabbo.

Katamo ca puggalo sevitabbo bhajitabbo pay irupdsitabbo ?

Idh' ekacco puggalo silava hoti kalyanadhammo, evarupo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupasitabbo. Tam kissa hetu? Kificapi evarupassa puggalassa pana ditthanugatim apajjati, atha kho nam kalyano kittisaddo abbhugacchati kalyanamitto purisapuggalo kalyanasahayo kalyanasampa- vanko ti : tasma evarupo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupa- sitabbo.

15. Katamo ca puggalo silesu paripurakdri samddhismim mattasokdri panndya mattasokdri ?

Sotapannasakadagamino : ime vuccanti puggald silesu pari- purakdrino samddhismim mattasokdrino panndya mattasokdrino.

Katamo ca puggalo silesu ca paripurakdri samddhismin ca paripurakdri panndya mattasokdri ?

Anagami : ayam vuccati puggalo silesu ca paripurakdri samddhismin ca paripurakdri panndya mattasokdri.

Katamo ca puggalo silesu ca paripurakdri samddhismin ca paripurakdri panndya ca paripurakdri ?

Araha : ayam vuccati puggalo silesu ca paripurakdri samd- dhismin ca paripurakdri panndya ca paripurakdri.

16. Tattlia katame tayo satfhdro ?

Idh' ekacco sattha kamanam parififiam pafifiapeti, na rupa- nam parinnam pafifiapeti, na vedananam parinnam pafifiapeti.

Idha pan' ekacco sattha kamanan ca parinnam pafifiapeti rupanafi ca parinnam pafifiapeti na vedananam parinnam pafifiapeti.

Idha pan' ekacco sattha kamanam parififiam pafifiapeti ru- panafi ca parififiam pafifiapeti vedananafi ca parififiam pafifia- peti.

Tatra yvayam sattha kamanam parinnam pafifiapeti na rupanafi parififiam pafifiapeti na vedananam parinnam pafifiapeti rupavacarasamapattiya labhi sattha tena datthabbo.



38 PUGGALA PANNATTI.

Tatra yvayam sattha kamanaii ca parinnam pannapeti rupanan ca parinnam pannapeti na vedananani parinnani pan- napeti arupavacarasainapattiya labhi sattha tena datthabbo.

Tatra yvayam sattha kamanaii ca parinnam pannapeti rupanan ca parinnam pannapeti vedananan ca parinnam pannapeti sammasarubuddho sattha tena datthabbo. Ime fa i/o satthdro.

17. Tattha katame a/pare pi tayo satthdro ?

Idh' ekacco sattha ditth' eva dhamme attanam saccato thetato pannapeti, abhisamparayan ca attanam saccato thetato pannapeti.

Idha pan' ekacco sattha ditth' eva dhamme attanam saccato thetato pannapeti, no ca kho abhisamparayam attanam saccato thetato pannapeti.

Idha pan' ekacco sattha ditth' eva dhamme attanam saccato thetato na pannapeti, abhisamparayan ca attanam saccato thetato na pannapeti.

Tatra yvayam sattha ditth' eva dhamme attanam saccato thetato pannapeti, abhisamparayan ca attanam saccato thetato pannapeti sassatavado sattha tena datthabbo.

Tatra yvayam sattha ditth' eva dhamme attanam saccato thetato pannapeti, no ca kho abhisamparayam attanam saccato thetato pannapeti ucchedavado sattha tena datthabbo.

Tatra yvayam sattha ditth' eva dhamme attanam saccato thetato na pannapeti, abhisamparayan ca attanam saccato thetato na pannapeti sammasambuddho sattha tena datthabbo. Ime apare tayo satthdro.

TIKAXIDDESO.

IV.
CATTAEO PUGGALA.

1 . Katamo ca puggalo asappuriso ?

Idh' ekacco puggalo panatipati hoti, adinnadayi hoti, karaesu micchacari hoti, musavadi hoti, suramerayamajja- pamadatthayi hoti: ayam vuccati puggah asappuriso.



CATTARO PUGGALA. 39

Katamo ca puggalo asappurisena asappurisataro ?

Idh' ekacco puggalo attana ca panatipati hoti parafi ca panatipate samadapeti ; attana ca adinnadayi hoti paraii ca adinnadane samadapeti ; attana ca kamesu micchacari hoti paran ca kamesu micchacare samadapeti; attana ca musavadi hoti paran ca musavade samadapeti ; attana ca surameraya- majjapamadatthayl hoti paran ca suramerayamajjapama- datthane samadapeti ; ay am vuccati puggalo asappurisena asappurisataro.

Katamo ca puggalo sappuriso ?

Idh' ekacco puggalo panatipata pativirato hoti, adinnadana pativirato hoti, kamesu micchacari, pativirato hoti, sura- merayamajjapamadatthana pativirato hoti : ayam vuccati puggalo sappuriso.

Katamo ca puggalo sappurisena sappurisataro ?

Idh' ekacco puggalo attana ca panatipata pativirato hoti paran ca panatipata veramaniya samadapeti; attana ca adinna- dana, pativirato hoti parafi ca adinnadana veramaniya samadapeti ; attana ca kamesu micchacara pativirato hoti paran ca kamesu micchacara veramaniya samadapeti ; attana ca musavada, pativirato hoti paraii ca musavada, veramaniya samadapeti ; attana ca suramerayamajjapamadatthana pati- virato hoti paran ca suramerayamajjapamadatthana vera- maniya, samadapeti: ayam vuccato puggalo sappurisena sappu- risataro.

2. Katamo ca puggalo pdpo ?

Idh' ekacco puggalo panatipati hoti, arlinnadayi hoti, ka mesu micchacari hoti, musavadi hoti, pisunavaco hoti, pharu- savaco hoti, samphappalapi hoti, abhijjhalu hoti, vyapanna- citto hoti, raicchaditthi hoti : ayam vuccati puggalo pdpo.

Katamo ca puggalo pdpena pdpataro ?

Idh' ekacco puggalo attana ca panatipati hoti paran ca panatipate samadapeti ; attana ca adinnadayi hoti paraii ca adinnadane samadnpeti ; attana ca kamesu micchacari hoti parafi ca kamesu micchacare samadapeti ; attana ca musavadi hoti paran ca musavade samadapeti ; attana ca pisunavaco hoti paran ca pisunaya vacaya samadapeti ; attana ca pharu-



40 rUGGALA PANXATTI.

savaco hoti paran ca pharusaya vacaya samadapeti ; attana ca samphappalapi hoti paran ca samphappalape samadapeti ; attana ca abhijjhalu hoti paran ca abhijjhaya samadapeti; attana ca vyapannacitto hoti paran ca vyapa.de samadapeti ; attana ca micchaditthi hoti paran ca miccaditthiya sama- dapeti : ayam vuccati puggalo pdpena p&pataro.

Katamo ca puggalo kalydno ?

Idh' ekacco puggalo panatipata pativirato hoti, adinna- dana pativirato hoti, kamesu micchacara. pativirato hoti, musavada pativirato hoti, pisunaya vacaya pativirato hoti, pharusaya vaca} T a pativirato hoti, samphappalapa pativirato hoti, anabhijjhalu hoti, avyapannacitto hoti, sammaditthi hoti: ayam. vuccati puggalo kalydno.

Katamo ca puggalo kalydnena kalydnataro ?

Idh' ekacco puggalo attana ca panatipata pativirato hoti paran ca panatipata veramaniya samadapeti ; attana ca adinnadana pativirato hoti paran ca adinnadana veramaniya samadapeti ; attana ca kamesu micchacara pativirato hoti paran ca kamesu micchacara veramaniya samadapeti ; . . . pe . . . sammaditthiya, samadapeti : ayam vuccati puggalo kahjdnena kalydnataro.

3. Katamo ca puggalo pdpadhammo ?

Idh' ekacco puggalo panatipati hoti . . . pe . . . [iv. 2a.], micchaditthi hoti: ayam vuccati puggalo pdpadhammo.

Katamo ca puggalo pdpadhammena p&padhammataro ?

Idh' ekacco puggalo attana ca panatipati hoti paranca panatipate samadapeti; . . . pe . . . [iv.2A.] micchaditthiya sama- dapeti : ayam vuccati puggalo pdpadhammena papadhammataro.

Katamo ca puggalo kalydnadhammo ?

Idh' ekacco puggalo panatipata pativirato hoti . . . pe . . . [iv. \c. ; iv. 2c] sammaditthi hoti : ayam vuccati p ugga lo ka hj d na dh ammo.

Katamo ca puggalo kali/dnadliammena katgdnadhammataro ?

Idh' ekacco puggalo attana ca panatipata pativirato hoti, paraii ca panatipata verarnaniya. samadapeti ; . . . pe . . . [iv Id. ; iv. 2d.'] sammaditthiya samadapeti : ayam vuccati puggalo kahjdnadhammena kahjdnadhammataro.



CATTARO PUGGALA. 41

4. Katamo ca puggalo sdrajjo ?

Idh' ekacco puggalo savajjena kayakammena samannagato hoti, savajjena vacikammena samannagato hoti, savajjena manokarnmena samannagato hoti : ayam vuccati puggalo advajjo.

Katamo ca puggalo vajjabahulo ?

Idh' ekacco puggalo savajjena bahulam kaj r akammena samannagato hoti appam anavajjena, savajjena bahulam va- cikammena samannagato hoti appam anavajjena, savajjena bahulam manokarnmena samannagato hoti appam anavajjena : ayam vuccati puggalo vajjabahulo.

Katamo ca puggalo appasdraj/o ?

Idh' ekacco puggalo anavajjena bahulam kayakammena samannagato hoti appam savajjena, anavajjena bahulam vaci- kammena samannagato hoti appam savajjena, anavajjena bahulam manokarnmena samannagato hoti appam savajjena : ayam vuccati puggalo appasdraj/o.

Katamo ca puggalo anarajjo?

Idh' ekacco puggalo anavajjena kayakammena samanna- gato hoti anavajjena vacikammena samannagato hoti ana- vajjena manokarnmena samannagato hoti : ayam vuccati puggalo anacajjo.

5. Katamo ca puggalo ugghatitahnu?

Yassa puggalassa saha udahatavelaya dhammabhisamayo hoti, ayam vuccati puggalo ugghatitahnu.

Katamo ca puggalo vipaccitannu ?

Yassa puggalassa sahkhittena bhasitassa vittharena atthe vibhajiyamane dhammabhisamayo hoti, ayam vuccati puggalo vipaccitannu.

Katamo ca puggalo neyyo ?

Yassa puggalassa uddesato paripucchato yoniso manasi- karoto kalyanamitte sevato bhajato payirupasato evam anu- pubbena dhammabhisamayo hoti, ayam vuccati puggalo neyyo.

Kata/tjo ca puggalo padaparamo ?

Yassa puggalassa bahum pi sunato bahuni pi bhanato ba- ll um pi dharayato bahum pi vacayato na taya jatiya dhamma- bhisamayo hoti, ayam vuccati puggalo padaparamo.



42 PUGGALA PANNATTI.

6. Katamo ca puggalo yuttapatibhano no muttapatibh&no ? Idli' ekacco puggalo panhani puttho samano yuttam vadati

no sigham : ayam vuccati puggalo yuttapatibhano no mutta- patibh&no.

Katamo ca puggalo muttapatibh&no no yuttapatibhano ?

Idh' ekacco puggalo pan ham puttho samano sigham vadati no yuttam: ayam vuccati puggalo muttapatibh&no no yuttapa- tibhano.

Katamo ca puggalo yuttapatibhano ca muttapatibh&no ca?

Idh' ekacco puggalo panhani puttho samano yuttan ca sighah ca vadati : ayam vuccati puggalo yuttapatibhano ca muttapatibhano ca.

Katamo ca puggalo n era yuttapatibhano no muttapatibhano?

Idh' ekacco puggalo pafiham puttho samano n' eva yuttam vadati no sigham : ayam vuccati puggalo n' eva yuttapatibhano no muttapatibh&no.

7. Taftha kattame cataro dhammaliathikd puggala ?

Idh' ekacco dhammakathiko appan ca bhasati asakitan ca parisa c' assa na kusala hoti sahitasahitassa, evarupo dhamma- kathiko evarupaya parisaya dhammakathiko tveva saiikham gacckati.

Idha pan' ekacco dhammakathiko appan ca bhasati sahitan ca, parisa c' assa kusala hoti sahitasahitassa, evarupo dhammakathiko evarupaya parisaya dhammakathiko tveva sahkham gacchati.

Idha pan' ekacco dhammakathiko bahun ca bhasati asahitaii ca, parisa c' assa na kusala hoti sahitasahitassa evarupo dhammakathiko evarupaya parisaya dhammakathiko tveva sahkham gacchati.

Idha pan' ekacco dhammakathiko bahun ca bhasati sahitan ca, parisa c' assa kusala hoti sahitasahitassa, evarupo dhamma- kathiko evarupaya parisaya dhammakathiko tveva sahkham gacchati. Ime cattdro dhammakatJtikd puggald.

8. Tattha katamc cattdro raldhakupamd puggala ? Cattaro valahaka, : — Gajjita, no vassita, vassita no gajjita, gajjita, ca vassita ca, n' eva gajjita no vassita; evam evam



CATTAEO PUGGALA. 43

cattaro 'me valahakupama puggala santo samvijjamana lokasmim. Katame cattaro? Gajjita no vassita, vassita no gajjita, gajjita ca vassita ca, n' eva gajjita no vassita.

Kathan ca puggalo gajjita hoti no vassita ?

Idh' ekacco puggalo bhasita hoti no katta, evam puggalo gajjita hoti no vassita seyyathapi so valahako gajjita no vassita, tathupamo ayarp puggalo.

Kathan ca puggalo vassita Jioti no gajjita ?

Idh' ekacco puggalo katta hoti no bhasita, evani puggalo vassita hoti no gajjita, seyyathapi so valahako vassita hoti, no gajjita, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo gajjita ca hoti vassita ca ?

Idh' ekacco puggalo bhasita ca hoti katta ca, evani puggalo gajjita ca hoti vassita ca, seyyathapi so valahako gajjita ca vassita ca, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo n' era gajjita hoti no vassita ?

Idh' ekacco puggalo n' eva bhasita hoti no katta, evam puggalo n' eva gajjita hoti no vassita, seyyathapi so valahako n' eva gajjita no vassita, tathupamo ayam puggalo. Ime cattaro valahakupama puggala santo samvijjamana lokasmim.

9. Tat f ha katame cattaro musihiipamd puggala ?

Catasso musika : — Gadham khatta no vasita, vasita no gadham khatta, gadham khatta ca vasita ca, n' eva gadham katta no vasita; evam evam cattaro 'me musikupama puggala santo samvijjamana lokasmim. Katame cattaro? Gadham khatta no vasita, vasita no gadham khatta, gadham khatta ca vasita ca, n' eva gadham khatta no vasita.

Kathan ca puggalo gadham khatta hoti no vasita ?

Idh' ekacco puggalo dhammam pariyapunati suttam gey yam veyyakaranam gatham udanam itivuttakam jatakam abbhutadhammam vedallam. So idam dukkhan ti yathabhutam na pajanati, ayam dukkhasamudayo ti yathabhutam na pajanati, ayam dukkhanirodho ti yatha- bhutam na pajanati, ayam dukkhanirodhagamini patipada ti yathabhutam na pajanati ; evam puggalo gadham khatta hoti no vasita, seyyathapi sa. musika gadham khatta no vasita, tathupamo ayam puggalo.



41 TUGGALA PANNATTI.

Kathan ca puggalo vasita lioti no gadham khatta ?

Idh' ekacco puggalo dhammani na pariyapunati suttam . . . pe . . . vedallani. So idara dukkban ti yathabhutam pajanati . . . pe . . . ayam dukkhanirodhagamini patipada ti yathabhutam pajanati ; evani puggalo vasita hoti no gadham khatta, seyyathapi sa inusika vasita no gadham khatta, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo gadham khatta ca hoti vasita ca ?

Idh' ekacco puggalo dhammam pariyapunati suttam . . . pe . . . vedallam. So idam dukkhan ti yathabhutam paja- nati . . . pe . . . . ayam dukkhanirodhagamini patipada ti yathabhutam pajanati; evam puggalo gadham khatta ca hoti vasita ca, seyyathapi sa musika gadham khatta ca vasita ca, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo n' eva gadham khatta hoti no tddtd ?

Idh' ekacco puggalo dhammam na pariyapunati, suttam . . . pe . . . vedallam. So idam dukkhan ti yathabhutam na pajanati . . . pe . . . ayam dukkhanirodhagamini pati- pada ti yathabhutam na pajanati; evam puggalo n' eva gadham khatta hoti no vasita, seyyathapi sa musika n'eva gadham khatta no vasita, tathupamo ayam puggalo. Ime cattaro musikupaina puggala, santo sanavijjainana lokasmim.

10. Tattha hatamc cattaro ambupamd puggala ?

Cattari ambani : — amam pakkavanni, pakkam amavanni, amam amavanni, pakkam pakkavanni ; evam evam cattaro 'me ambupama puggala santo samvijjamana lokasmim. Katame cattaro ? amo pakkavanni, pakko amavanni, amo amavanni, pakko pakkavanni.

Kathan ca puggalo amo hoti pakkavanni ?

Idh' ekacassa puggalassa pasadikam hoti abhikkantam patikkantam alokitam vilokitam samminjitam pasaritam sanghatipattacivaradbaranain. So idam dukhan ti yatha- bhutam na pajanati . . . pe . . . ayam dukkhanirodhaga- mini patipada ti na pajanati : evam puggalo amo hoti pakka- vanni, seyyathapi tarn ambam amam pakkavanni, tathapamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo pakko hoti amavanni ?



CATTARO PUGGALA. 45

Idh' ekaccassa puggalassa na pasadikam hoti abhikkantam patikkantam alokitam vilokitam sanimifijitam pasaritam sanghatipattaelvaradharanam. So idam dukkhan ti yatha- bhutam pajanati . . . pe . . . ayam dukkhanirodhagamini pati- pada ti pajanati : evam puggalo pakko hoti amavanni, seyyatha- pi tain arabam pakkam amavanni, tathupamo ayam. puggalo.

Kathah ca puggalo dmo hoti amavanni ?

Idh' ekacassa puggalassa na pasadikam. hoti abhikkantam . . . pe . . . -dharanam. So idam dukkhan ti yathabhutam na pajanati . . . pe . . . ayam dukkbanirodhagamini pati- pada ti na pajanati : evara puggalo amo hoti amavanni, seyyathapi tarn ambam amain amavanni, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo pakko hoti pakkavannt ?

Idh' ekaccassa puggalassa pasadikam hoti abhikkantam . . . pe . . . -dharanam. So idam dukkhan ti yathabhutam pajanati . . . pe . . . pajanati : evam puggalo pakko hoti pakkavanni, seyyathapi tarn ambam pakkam pakkavanni, tathupamo ayam puggalo. Ime cattaro ambupama puggala santo samvijjamana lokasmim.

11. Tattha katame cattaro kumhhupama puggala ?

Cattaro kumbha : — Tuccho pi hito, puro pi vato, tuccho pi vato, puro pi hito ; evara evam cattaro 'me kurabhupama puggala santo samvijjamano lokasmim. Katame cattaro ? Tuccho pi hoti, puro pi vato, tuccho pi vato, puro pi hito.

Kathan ca puggalo tuccho hoti pi hito ?

Idh' ekaccassa puggalassa pasadikam hoti abhikkantam . . . pe . . . -dharanam. So idam dukkhan ti yathahhutam na pajanati . . . pe . . . ayam dukkhanirodhagauiini pati- pada ti na pajanati: evam puggalo tuccho hoti, pi hito, seyya- thapi so kumbho tuccho pi hito tathupamo ayam puggalo.

Kathah ca puggalo puro hoti pi vato ?

Idh' ekaccassa puggalassa na pasadikam hoti abhikkantam . . . pe . . . [iv. 106.]. So idam dukkhan ti yathabhutam pajanati . . . pe . . . : evam puggalo puro hoti pi vato, seyyathapi so kumbho puro pi vato, tathupamo ayam puggalo.



46 PUGGALA. PAXXATTI.

Kathan ca puggalo tuccho hoti pi vato ?

Idh' ekaccassa puggalassa na pasadikam hoti abhikkan- tam . . . pe . . .; [iv. 10c.]. So idam dukkhan ti yathabhutarp, na pajanati . . . pe . . . : evam puggalo tuccho hoti pi vato, seyyathapi kuinbho tuccho pi vato, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo pur o hoti pi hito ?

Idh' ekaccassa puggalassa pasadikam hoti abhikkantam . . . pe . . . [iv. 10r/.] So idam dukkhan ti yathabhutam paja- nati . . . pe . . . : evam puggalo puro hoti pi hoti, seyyathapi kumbho puro pi hito, tathupamo ayam puggalo. Ime cattaro kumbhupama puggala santo samvijjainana lokasmim.

12. Tattha katame cattaro udakarahaoWpamd puggala ?

Cattaro udakarahada : — uttano gambhirobhaso, gambhiro uttanobhaso, uttano uttanobhaso, gambhiro gambhirobhaso: evam evam cattaro 'me udakarahadupama puggala santo samvijjamana lokasmim. Katame cattaro ? Uttano gambhi- robhaso, gambhiro uttanobhaso, uttano uttanobhaso, gam- bhiro gambhirobhaso.

Kathan ca puggalo uttano hoti gambhirobhdso ?

Idh' ekaccassa puggalassa pasadikam hoti abhikkantam . . . pe . . . [iv. 10r/.]. So idam dukkhan ti yathabhutam na pajanati . . . pe . . . : evam puggalo uttano hoti gambhirobhaso, seyyathapi so udakarahado uttano gambhiro- bhaso, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo gambhiro hoti utfdnobhdso ?

Idh' ekaccassa puggalassa na pasadikam hoti abhikkantam . . . pe . . . So idam dukkhan ti yathabhutam pajanati . . . pe . . . : evam puggalo gambhiro hoti uttanobhaso, seyyathapi so udakarahado gambhiro uttanobhaso, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo uttano hoti uttdnobhdso ?

Idh' ekaccassa puggalassa na pasadikam hoti abhikkantam . . . pe . . . So idam dukkhan ti na pajanati . . . pe . . . : evam puggalo uttano hoti uttanobhaso, seyyathapi so udaka- rahado uttano uttanobhaso, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo gambhiro hoti gambhirobhaso ?



CATTARO PUGGALA. 47

Idli' ekaccassa puggala ssa pasadikani hoti abhikkantam . . . pe . . . So idani dukkhan ti yathabhutani pajanati . . . pe . . . : evani puggalo gambhiro boti gambhirobhaso, "seyyathapi so udakarahado gambbiro gambhirobhaso, tathu- pamo ayam puggalo. line cattaro udakarabadupama puggala santo samvijjamana lokasrnim.

13. Tattha katame cattaro balivaddupamd puggala ?

Cattaro balivadda : — sakagavacando no paragavacando, pa- ragavacando no sakagavacando, sakagavacando ca paragava- cando ca, n' eva sakagavacando no paragavacando : evara evam cattaro balivadduparaa puggala santo samvijjamana lokasmim. Katame cattaro ? Sakagavacando no paragava- cando, paragavacando no sakagavacando, sakagavacando ca paragavacando ca, n' eva sakagavacando no paraga- vacando.

Kathan ca puggalo sakagavacando hoti no paragavacando ?

Idb' ekacco puggalo sakaparisam ubbejita boti no para- parisam, evam puggalo sakagavacando boti no paragavacando, seyyathapi so balivaddo sakagavacando boti no paragavacando, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo 'paragavacando hoti no sakagavacando ?

Idb' ekacco puggalo paraparisam ubbejita boti no saka- parisam, evam puggalo paragavacando hoti no sakagava- cando, sey} r atbapi so balivaddo paragavacando no sakagava- cando, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo sakagavacando ca hoti paragavacando ca.

Idb' ekacco puggalo sakaparisam ubbejita boti paraparisan ca, evam puggalo sakagavacando boti paragavacando ca, seyyathapi so balivaddo sakagavacando ca paragavacando ca, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo n' era sakagavacando hoti no paragava- cando ?

Idb' ekacco puggalo n' eva sakaparisam ubbejita hoti no paraparisam, evam puggalo n' eva sakagavacando hoti no paragavacando, seyyathapi so balivaddo n' eva sakagavacando no paragavacando tathupamo ayam puggalo. Ime cattaro balivaddupama puggala santo samvijjamana lokasmim.



48 TUGGALA PANNATTT.

14. Tattha katame cattdro dstcisupamd puggald ?

Cattaro asivisa : — Agataviso no ghoraviso, ghoraviso no agataviso, agataviso ca ghoraviso ca, n' eva agataviso no ghoraviso : evam evam cattaro 'me asivisiiparaa puggala santo samvijjainana lokasmim. Katame cattaro ? Agataviso no ghoraviso, ghoraviso no agataviso, agataviso ca ghora- viso ca, n' eva agataviso no ghoraviso.

Kathah capuggalo dgataviso hoti no ghoraviso ?

Idh' ekacco puggalo abhinham kujjhati, so ca khvassa kodho na ciram digharattam anuseti : evam puggalo agataviso hoti no ghoraviso, seyyathapi so asiviso agataviso hoti no ghoraviso tathupamo ay am puggalo.

Kathan ca puggalo ghoraviso lioti no dgataviso ?

Idh' ekacco puggalo na h' eva kho abhinham kujjhati, so ca khvassa kodho ciram digharattam anuseti : evam puggalo ghoraviso hoti no agataviso, seyyathapi so asiviso ghoraviso no agataviso, tathupamo ay am puggalo.

Kathan ca puggalo dgataviso ca hoti ghoraviso ca ?

Idh' ekacco puggalo abhinham khujjhati, so ca khvassa kodho ciram digharattam anuseti : evam puggalo agataviso ca hoti ghoraviso ca, seyyathapi so asiviso ca agataviso ca ghoraviso ca, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo n' eva dgataviso hoti no ghoraviso ?

Idh' ekacco puggalo na h' eva kho abhinham kujjhati, so ca khvassa kodho na ciram digharattam anuseti : evam puggalo n' eva agataviso hoti no ghoraviso, seyyathapi so asiviso n' eva agataviso no ghoraviso, tathupamo ayam puggalo. line cattaro asivisupama puggala santo sam- vijjamana lokasmim.

15. Kathan ca puggalo ananuvicca apariyogdhehd avanndra- hassa vannam bhdsitd hoti ?

Idh' ekacco puggalo duppatippannanam micchapatipanna- nam titthiyanam titthiyasavakanam vannam bhasati, suppati- paima iti pi sammapatipanna iti pi ti : evam puggalo ananu- vicca apariyogahetva avannarahassa vannam bhasita hoti.

Kathah capuggalo ananuvicca apariyogahetva vanndrahassa- avannam bhdsitd hoti ?



CATTARO PTJGGALA. 49

Idh' ekacco puggalo suppatipannanam sammapatipanna- nani buddhanam buddhasavakanam avannam bhasati, duppa- tipanna iti pi micchapatipanna iti pi ti ; evam puggalo ananuvicca apariyogahetva vannarahassa avannam bha- sita hoti.

Kathan ca puggalo ananuvicca apariyogahetva appas&daniye thdne pasddam upadhamsita hoti?

Idh' ekacco puggalo duppatipadaya micchapatipadaya pasa- dam janeti, suppatipada iti pi sammapatipada iti pi ti : evam puggalo ananuvicca apariyogahetva appasadaniye thane pasa- dam upadhamsita hoti.

Kathan ca puggalo ananuvicca apariyogahetva pasadaniye thane appasadam upadhamsita hoti ?

Idh' ekacco puggalo suppatipadaya sammapatipadaya appa- sadam janeti, duppatipada iti pi micchapatipada iti piti ; evam puggalo ananuvicca apariyogahetva pasadaniye thane appa- sadam upadhamsita hoti.

16. Kathan ca puggalo amtvicca pariyogdhetvd avanndrahassa avannam bhdsitd hoti?

Idh' ekacco puggalo duppatipannanam micchapatipanna- nam titthiyanam titthiyasavakanam avannam bhasati, duppa- tipanna iti pi micchapatipanna iti piti ; evam puggalo anu- vicca pariyogahetva avannarahassa avannam bhasita, hoti.

Kathan ca puggalo anuvicca pariyogdhetvd vannarahassa vannam bhdsitd hoti ?

Idh' ekacco puggalo suppatipannanam sammapatipannanam buddhasavakanam vannam bhasati, suppatipanna iti pi samma- patipanna iti piti ; evam puggalo anuvicca pariyogahetva vannarahassa vannam bhasita hoti.

Kathan ca puggalo anuvicca pariyogdhetvd appasadaniye thane appasadam upadhamsita hoti?

Idh' ekacco puggalo duppatipadaya micchapatipadaya appasadam janeti, duppatipada iti pi micchapatipada iti piti ; evam puggalo anuvicca pariyogahetva appasadaniye thane appasadam upadhamsita hoti.

Kathan ca puggalo anuvicca pariyogdhetvd pasadaniye thane pasddam upadhamsita hoti ?■

4



50 PUGGALA-PANNATTI.

Idh' ekacco puggalo suppatipadaya sammapatipadaya pa- sadam janeti, suppatipada iti pi sammapatipada iti pi ti : evara puggalo anuvicca pariyogahetva pasadaniye thane pa- sadam upadhamsita. hoti.

17. Kathan ca puggalo avanndrahassa avannam bhdsita hoti bhutam taccham kdlena no ca kho vanndrahassa vannam bhd- sifd hoti bhutam taccham kdlena ?

Idh' ekacco puggalo vanno pi samvijjati avanno pi sam- vijjati, yo tattha avanno tam bhanati bhutam tacchani kalena yo tattha vanno tam na bhanati bhutam taccham kalena, evam puggalo avannarahassa avannam bhasita hoti bhutam taccham kalena no ca kho vannarahassa vannam bhasita hoti bhutam taccham kalena.

Kathan ca puggalo vanndrahassa vannam bhasita hoti bhutam taccham kdlena, no ca kho avanndrahassa avannam bhdsita hoti bhutam taccham kdlena ?

Idh' ekacco puggalo vanno pi samvijjati avanno pi sam- vijjati, yo tattha vanno tam bhanati bhutam taccham kalena, yo tattha avanno tam na bhanati bhutam taccham kalena, evam puggalo vannarahassa vannam bhasita hoti bhutam taccham kalena, no ca kho avannarahassa avannam bhasita hoti bhutam taccham kalena.

Kathan ca puggalo avanndrahassa avannam bhasita hoti bhutam taccham kdlena vanndrahassa vannam bhdsita hoti bhii-

• • • • • « 

tam taccham kdlena ?

Idh' ekacco puggalo vanno pi samvijjati avanno pi sam- vijjati, yo tattha avanno tam bhanati bhutam taccham kalena yo tattha vanno tam pi bhanati bhutam taccham kalena, tatra kalannu hoti tassa panhassa veyyakaranaya, evam pug- galo avannarahassa avannam bhasita hoti bhutam taccham kalena vannarahassa vannam bhasita bhutam taccham kalena.

Kathan ca puggalo n' eva avanndrahassa avannam bhasita hoti bhutam taccham kdlena no pi vanndrahassa vannam bhdsita

• L • • • •

hoti bhutam taccham kdlena ?

Idh' ekacco puggalo vanno pi samvijjati avanno pi sam- vijjati, yo tattha avanno tam na bhanati bhutam taccham kalena, yo pi tattha avanno tam pi na bhanati bhutam



A _ A



CATTARO PUGGALA. 51

taccham kalena, upekkhako ca viharati sato satnpajano : evam puggalo n' eva avannarahassa avannam bhasita hoti bhutam taccham kalena no pi vannarahassa vannam bhasita hoti bhutam taccham kalena.

18. Kat a mo cei puggalo utthdnaphalupajivi no punnaphalu- pajivi ?

Yassa puggalassa utthahato ghatato vayamato ajivo abhi- nibbattati no punnato, ayam vuccati puggeilo utthdnaphalupajivi no punnaphalupajivi.

Keiteimo ca puggalo punnaphalupajivi no utthanaphaliipajivi ?

Paranimmitavasavattideve upadaya tat' upari deva punna- phaliipajivino na utthanaphalupajivino.

Keiteimo capuejejeilo utthanaphaliipajivi ca punnaphalupajivi ca?

Yassa puggalassa utthahato ghatato vayamato ajivo abhi- nibbattati punnato ca, ayam puggalo utthanapkalupajivi ca punnaphalupajivi ca.

\Katamo ca puggalo n' eva utthdnaphalupajivi no punnaphalu- pajivi . ? ]

Nerayika n' eva utthanaphalupajivino no punnaphalu- pajivino.

19. Kathan ca puggalo teimo hoti tamapardyano ?

Idh' ekacco puggalo nice kule paccajato hoti candalakule va nesadakule va venakule va rathakarakule va pukkusakule va dalidde appannapanabhojane kasiravuttike yattha kasi- rena ghasacchado labbhati ; so ca hoti dubbanno duddassiko okotimako bahvabadho kano va kuni va khanjo va pakkha- hato va, na labhi annassa panassa vatthassa } r anassa niala- gandhavilepanassa seyyavasathapadipeyyassa ; so kayena duccaritam carati vacava duccaritam carati manasa due- caritam carati, so kayena duccaritam caritva, vacaya duccari- tam caritva manasa duccaritam caritva kayassa bheda param marana apayam duggatim vinipatam nirayam upa- paj jati ; evam pufjejalo tamo hoti tamapardyano.

Kathan cei piujejedo tamo hoti jotiparaydno ?

Idh' ekacco puggalo nice kule . . . pe . . . seyyavasa- thapadipeyyassa; so kayena sucaritam carati vacaya sucaritam



52 PUGGALA-PAXXATTI.

carati manasa. sucaritam carati, so kayena sucaritam caritva vacaya sucaritam caritva manasa sucaritam caritva kayassa bheda param marana sugatim saggam lokam upapajjati : evam puggalo tamo hoti jotipardyano.

Kathan ca puggalo jcti hoti tamapardyano ?

Idh' ekacco puggalo ucce kule paccajato hoti khattiya- niahasalakule va, brakmanamahasalakule va, gahapatimaba- salakule va, addhe mahaddhane mahabhoge pahutajatarupa- rajate pahutavittupakarane pahutadhanadhaniie ; so ca boti abhirupo dassaniyo pasadiko paramaya vannapokkharataya samannagato labbi . . . pe . . . seyyavasatbapadipeyassa ; so kayena duccaritam carati . . . pe . . . manasa, duccaritam carati, so kayena duccaritam caritva . . . pe . . . manasa duccaritam caritva kayassa bheda param marana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjati : evam puggalo joti hoti tamaparayano.

Kathan ca puggalo joti hoti jot iparayano ?

Idh' ekacco puggalo ucce kule . . . pe . . . seyyavasatbapa- dipeyyassa ; so kayena sucaritam carati . . . pe . . . manasa carati, so kayena sucaritam caritva . . . pe . . . manasa sucaritam caritva kayassa bheda param marana sugatim saggam lokam upapajjati : evam puggalo joti hoti jotipara- yano.

20. Kathan ca puggalo onatonato hoti?

. . . pe [iv. 19r/.] . . .; evam puggalo onatonato hoti.

Kathan ca puggalo onatunnato hoti ?

. . . pe [iv. 19^.] . . . ; evam puggalo onatunnato hoti.

Kathan ca puggalo unnatonato hoti ?

. . . pe [iv. 19c] . . . ; evam puggalo unnatonato hoti.

Kathan ca puggalo unnatunnato hoti ?

. . . pe [iv. 19f/.] . . .; evam puggalo unnatunnato hoti.

21. Tattha katame cattdro rukkhupamd puggald ? Cattaro rukkha : — pheggu saraparivaro, saro pheggupa-

rivaro, pheggu pbegguparivaro, saro saraparivaro : evam evam cattaro 'me rukkhupama puggala santo samvijjamana lokasmim. Katame cattaro ? Pheggu saraparivaro, saro pbegguparivaro, pheggu pbegguparivaro, saro saraparivaro.



CATTARO PUGGALA. 53

Kathan ca puggalo pheggu hoti sdraparivaro ?

Idh' ekacco puggalo dussilo hoti papadhammo parisa ca khvassa hoti silavati kalyanadhamma : evam puggalo pheggu hoti sdraparivaro, seyyathapi so rukkho pheggu saraparivaro tathupamo ayain puggalo.

Kathan ca puggalo sdro hoti phegguparivaro ?

Idh' ekacco puggalo silava hoti kalyanadhammo parisa ca khvassa hoti dussilo papadhammo; exam puggalo sdro hoti pheggu-parivdro, seyyathapi so rukkho saro phegguparivaro tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo pheggu hoti phegguparivaro ?

Idh' ekacco puggalo dussilo hoti papadhammo parisa ca khvassa hoti dussilo papadhammo : evam puggalo pheggu hoti phegguparirdro, seyyathapi so rukkho pheggu hoti pheggu- parivaro, tathupamo ayam puggalo.

Kathan ca puggalo sdro hoti sdraparivaro ?

Idh' ekacco puggalo silava hoti kalyanadhammo parisa ca khvassa hoti silavati kalyanadhamma : evam puggalo sdro hoti sdraparivaro, seyyathapi so rukkho saro hoti saraparivaro tathupamo ayam puggalo. line cattaro rukkhupauia puggala santo samvijjamana lokasmim.

22. Katamo ca puggalo riipappamdno rupappasanno ?

Idh' ekacco puggalo aroham va, passitva parinaham va passitva. santhanam va passitva paripurim va passitva tattha pamanam gahetva. pasadam janeti, ayam puggalo rupappa- mdno rupappasanno.

Katamo ca puggalo ghosappamdno ghosappasanno ?

Idh' ekacco puggalo paravannanaya parathomanaya para- pasamsanaya paravannabharitaya tattha pamanam gahetva pasadam janeti, ayam puggalo ghosappamdno ghosappasanno.

Katamo ca puggalo lukhappamdno lukhapasano ?

Idh' ekacco puggalo civaraliikham va, passitva pattalukham va, passitva senasanalukham va passitva vividham va, dukka- rakarikam passitva tattha pamanam gahetva pasadam janeti, ayam vuccati puggalo lukhappamdno lukhapasanno.

Katamo ca puggalo dhammappamdno dhammappasanno ?

Idh' ekacco puggalo silani va passitva samadhim va, passitva



51 PUGGALA-PANNATTI.

pafifiam va passitva. tattha pamanam gahetva pasadam janeti, ayam vuccati puggalo dhammappamdno dhammapasanno.

23. Kathan ca puggalo attahitdya patipanno hoti no para- hit a //a ?

Idh' ekacco puggalo attana silasampanno hoti no param silasampadaya samadapeti, attana samadhisampanno hoti no param samadhisampadaya samadapeti, attana panfiasampanno hoti no param pafifiasampadaya samadapeti, attana vimutti- sampanno hoti no param vimuttisampadaya samadapeti, attana vimuttinanadassanasampanno hoti no param vimutti- nanadassanasampadaya samadapeti : evam puggalo attahitdya 'patipanno hoti no parahitdya.

Kathan ca puggalo parahitdya patipanno hoti no attahitdya?

Idh' ekacco puggalo attana na silasampanno hoti param silasampadaya samadapeti, attana na samadhisampanno hoti param samadhisampadaya samadapeti, attana na panna- sampanno hoti param panfiasampadaya samadapeti, attana na vimuttisampanno hoti vimuttisampadaya samadapeti, attana na vimuttinanadassanasampanno hoti param vimuttifiana- dassanasampadaya samadapeti : evam puggalo parahitdya pati- panno hoti no attahitdya.

Kathan ca puggalo attahitdya c' eva patipanno hoti parahi- tdya ca ?

Idh' ekacco puggalo attana ca silasampanno hoti paraii ca silasampadaya samadapeti, attana ca samadhisampanno hoti joarafi ca samadhisampadaya samadapeti, attana ca panna- sampanno hoti parafi ca pafifiasampadaya samadapeti, attana ca vimuttisampanno hoti parafi ca vimuttisampadaya sama- dapeti, attana ca vimuttifianadassanasampanno hoti parafi ca vimuttinanadassanasampadaya samadapeti : puggalo attahitdya c' eva patipanno hoti parahitdya ca.

Kathan ca puggalo n' era attahitdya patipanno hoti no parahitdya ?

Idh' ekacco puggalo attana na silasampanno hoti no param silasampadaya samadapeti, attana na samadhisampanno hoti no param samadhisampadaya samadapeti, attana na pafifia- sampanno hoti no param pafifiasampadaya samadapeti, attana



CATTARO PUGGALA. 55

na virauttisampanno hoti no param vimuttisampadaya sama- dapeti, attana na virnuttiiianadassanasampanno hoti no param vimuttinanadassanasampadaya samadapeti ; evam puggalo n' era attahitdya patipanno hoti no parahitaya.

24. Kathan ca puggalo attantapo hoti attaparitapandnuyo- g im anuyutto ?

Idh' ekacco puggalo acelako hoti muttacaro hatthapale- khano, na-ehi-bhadantiko na-tittha-bhadantiko nabhihatarn na uddissakatam na nimantanam sadiyati, so na kuinbbi- mukha, patiganbati na kbalopimukba patiganhati, na ela- kamantarani na dandamantaram na musalamantaram na dvinnam bbunjamananani na gabbbiniya, na payamanaya na purisantaragataya, na sankittisu, na yattba sa upatthito boti, na yattha makkbika sandasandacarini, na maccham na mamsam, na suram na merayam na tbusodakani pivati : so ekagariko va hoti ekalopiko dvagariko va hoti dvalopiko . . . pe . . . sattagariko va hoti sattalopiko, ekissapi dattiya yapeti dvihi pi dattihi yapeti . . . pe . . . sattahi pi dattihi yapeti, ekahikam pi abaram ahareti dvihikam pi abaram abareti . . . pe . . . sattahikam pi abaram ahareti iti evarupam addhamasikam pi pariyayabbattabhojananuyogam anuyutto vibarati, so sakabhakkho va hoti samakabhakkho va. hoti nivarabbakkho va hoti daddulabhakkho va, hoti sata- bbakkho va hoti kanabhakkho va. boti acamabhakkho va hoti pinnakabhakkho va hoti tinabhakkho va hoti gomayabhakkho va hoti, vanamulapbalabare yapeti pavattaphalabhoji : so sanani pi dhareti masanani pi dhareti chavadussani pi dhareti pamsukulani pi dhareti tiritani pi dhareti ajinani pi dhareti ajinakkhipam pi dhareti kusaciram pi dhareti vakaciram pi dhareti phalakaciram pi dhareti kesakambalam pi dbareti valakambalam pi dhareti ulukapakkhikam pi dhareti, kesamassulocano pi hoti kesamassulocananuyogam anuyutto, ubbhattbako pi hoti asanapatikkhitto, ukkutiko pi hoti ukkutikappadhanam anuyutto, kantakapassayiko pi hoti kantakapassaye seyyam kappeti, sayam tatiyakam pi udako- robananuyogam anuyutto viharati, iti evarupam anekavi- hitam kayassa atapanaparitapananuyogam anuyutto viba-



56 PUGGALA-PANNATTI.

rati ; evam puggalo attantapo hoti attaparitdpandnuyogam anuyuito.

Kathan ca puggalo parantapo hoti par aparit&pan&nuy ogam anuyutto ?

Idh' ekacco puggalo orabbhiko hoti sukariko magaviko sakuniko luddo niacchaghatako coro coraghatako bandhana- gariko, ye va, pan' aniie pi keci kururakammanta, : evam puggalo parantapo hoti paraparitdpan&nuyogam anuyutto.

Kathan ca puggalo attantapo ca hoti attaparitapananuyogam- anuyutto parantapo ca paraparitdpandnuyogam anuyutto ?

Idh' ekacco puggalo raja va hoti khattiyo nmddhavasitto brahmano va mahasalo, so puratthimena nagarassa nava- yanfiagaram karapetva kesamassum oharetva, kharajinam nivasetva, sappitelena kayam abbhaujitva migavisanena pitthim kanduvaraano yannagaram pavisati saddhiru mahesiya brahma- nena ca purohitena, so tattha anantarahitaya bhumiya harit- upalittaya seyyam kappeti; ekissa. gaviya sarupavacchaya yam ekasmim thane khirani hoti tena raja, yapeti, yam dutiyasmim thane khiram hoti tena mahesi yapeti, yam tatiyasmim thane khiram hoti tena brahmano purohito yapeti, yam catutthasmim thane khiram hoti tena aggim juhanti, avasesena vacchako yapeti ; so evam aha :-ettaka usabha hannantu yaunatthaya, ettaka vacchatara hannantu yannattha3 T a, ettaka vacchata- riyo hannantu yannathaya, ettaka aja hannantu yaunattha- ya, ettaka urabbha hannantu yaunatthaya, ettaka rukkha chijjantu yupatthaya, ettaka dubba luyantu barihisatthaya ti ye pi' ssa honti dasa ti va, pessa ti va kamraakara ti va, te pi dandatajjita bhayatajjita assumukha, rudamana parikammani karonti : evam puggalo attantapo ca hoti attaparitdpand- miyogam anuyutto parantapo ca paraparitdpandnuijogam anuyutto.

Kathan ca puggalo n' era attantapo hoti attaparitdpanduu- yogam anuyutto na parantapo paraparitdpandnuyogam anu- yutto ?

So anattantapo aparantapo ditth' eva dhamrae nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi brahmabhutena attana viharati.

Idha Tathagato loke uppajjati araham sammasambuddho



CATTAEO PUGGALA. 57

vijjacaranasampanno sugato lokavidu anuttaro purisa- dammasarathi sattha devamanussanam buddho bhagava, : so imam lokam sadevakam samarakam sabrahmanam sassa- manabrahmanam pajani sadevamanussam. sayam abhinna sacchikatva pavedeti, so dhammam deseti adi kalyanam majjhe kalyanam pariyosane kalyanam sattham savyafijanam, kevalaparipunnam parisuddbam brahmacariyam pakaseti. Tarn dhammam sunati gahapati va gabapatiputto va, afinata- rasmim va, kule paccajato, so tarn dhammam sutva Tath agate saddham patilabhati.

So tena saddhapatilabhena samannagato iti patisancikkhati sambadho gharavaso rajapatho abbhokaso pabbaja, na yidam sukaram agaram ajjhavasato ekantaparipunnam ekauta- parisuddham sahkhalikkhitam brahmacariyam caritum, yam nunaham kesamassum oharetva kasavani vattbani accha- detva, agarasma anagariyam pabbaje}^} r an ti : so aparena samayena appam va bhogakkhandham pahaya, mahantam va, bhogakkhandham pahaya, appam va, fiatiparivattam pahaya, mahantam va fiatiparivattam pahaya, kesamassum oharetva kasayani vattbani acchadetva, agarasma anagariyam pabbajati.

So evam pabbajito samano bhikkhiinam sikkhasajivasama- panno panatipatam pahaya panatipata, pativirato boti, nihitadando nihitasattho lajji dayapanno sabbapanabhuta- bitanukampi viharati : adinnadanam pahaya adinnadana pativirato boti, dinnadayi dinnapatikahkhi athenena suci- bhutena attana, viharati ; abrahmacariyam pahaya brahma- cari hoti anacari pativirato metbuna, gamadhamma, musa,- vadam pahaya musavada, pativirato boti, saccavadi sacca- sandho theto paccayiko avisamvadako lokassa, pisunam vacam pahaya pisunaya vacaya pativirato hoti, ito sutva na amutra akkhata, imesam bhedaya amutra va sutva, na imesam akkhata amusam bhedaya, iti bhinnanam va, sandhata, sahi- tanam va, anuppadata, samaggaramo samaggarato sam- agganandi samaggakaranim vacam bbasita, hoti, pharusam vacam pahaya pharusavaca, pativirato hoti, ya sa vaca, nela, kannasukha, pemani^-a hadayaiigama, port bahujanakanta bahujanamanapa, tatharupam vacam bhasita hoti, samphappa-



58 PUGGALA-PANNATTI.

lapam pahaya samphappalapa pativirato hoti, kalavadi bhu- tavadi atthavadi dhammavadi vinayavadi nidhanavatim vacam bhasita kalena sapadesam pariyantavatim atthasamhitam.

So bijagamabhutagamasamarambha pativirato hoti, eka- bhattiko hoti, rattuparato vikalabhojana, naccagitavaditavi- sCdcadassana pativirato hoti, malagandhavilepanadharana- mandanavibhusanatthana pativirato hoti, uecasayanamaha- sayana pativirato hoti, jataruparajatapatiggahana pativirato hoti, amakadhannapatiggahana pativirato hoti, amakamamsa- patiggahana pativirato hoti, itthikumaripatiggahana pati- virato hoti, dasidasapatiggahana pativirato hoti, ajelaka- patiggahana pativirato hoti, kukkutasiikarapatiggahana pati- virato hoti, hatthigavassavalavapatiggahana pativirato hoti, khettavatthupatiggahana pativirato hoti, duteyyapahmaga- mananuyoga pativirato hoti, kayavikkaya pativirato hoti, tulakritakamsakutaraanakuta pativirato hoti, ukkotana- vaiicananikatisaciyoga pativirato hoti chedanavadhabandha- naviparamosa-alopasahasakara pativirato hoti.

So santuttho hoti kayapariharikena civarena kucchi- pariharikena pindapatena, so } 7 ena yen' eva pakkamati, sa- maday' eva pakkamati : seyyathapi nama pakkhisakuno yena yen' eva deti sapattabharo va deti, evam evam bhikkhu santuttho hoti kayapariharikena civarena kucchipariharikena pindapatena, yena yen' eva pakkamati samaday' eva pakka- mati: so imina ariyena silakkhandena samannagato ajjhattam anavajjasukham patisamvedeti.

So cakkhuna rdpam disva na nimittaggahi hoti nanu- vyanjanaggahi yatvadhikaranam enam cakkhundriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya patipajjati rakkhati cakkhundriyam cakkhundriye samvaram apajjati : sotena saddam sutva . . . pe . . . ghanena gandham ghayitva . . . pe . . . jivhaya rasarn sayitva . . . pe . . . kayena photthabbam phusitva . . . pe . . . manasa dhammam vinnaya na nimittaggahi hoti nanuvyanjanaggahi yatva- dhikaranam enam manindriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya patipajjati rakkhati manindriyam manind-



CATTARO PTJGGALA. 59



riye samvarara apajjati : so imina ariyena indriyasamvarena samannagato ajjhattam avyasekasukkam patisamvedeti.

So abhikkante patikkante sampajanakari hoti, alokite vilo- kite sampajanakari hoti, samminjite pasarite sampajanakari hoti, sangkatipattacivaradharane sampajanakari hoti, asite pite khayite sayite sampajanakari hoti, uccarapassavakamme sampajanakari hoti, gate thite nisinne sutte jagarite bhasite tunhibhave sampajanakari hoti.

So imina, ca ariyena silakkhandhena samannagato imina ca ariyena indriyasamvarena samannagato imina ca ariyena satisampajannena samannagato iniaya ca ariyaya santutthiya samannagato vivittam senasanam bhajati arafinam rukkha- mulam pabbatam kandaram girim guham susanam vana- pattham abbhokasam palalapnnjam: so pacchabhattam pinda- patapatikkanto nisidati pallaiikam abhujitva ujum kayam panidhaya parimukham satim upatthapetva : so abhijjharn loke pahaya vigatabhijjhena cetasa viharati abhijjhaya cittam parisodheti : vyapadapadosam pahaya avyapannacitto viha- rati sabbapanabhutahitanukampi vyapadapadosa cittam pari- sodheti : thinamiddham pahaya vigatathinamiddho viharati alokasaiini sato sampajano thinamiddha, cittam parisodheti : uddhaccakukkuccam pahaya anuddhato viharati ajjhattarn vupasantacitto nddhaccakukkucca cittam parisodheti : vici- kiccham pahaya tinnavicikiccho viharati akathahkathi kusalesu dhammesu vicikicchaya cittam parisodheti.

So ime panca nivarane pahaya cetaso upakkilese paii- iiaya dubbalikarane vivicc' eva kamehi vivicca akusa- lehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisuk- ham pathamam jhanam upasampajja viharati : vitakkavi- caranam vupasama, ajjhattam sampasadanam cetaso eko- dibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam upasampajja viharati : pitiya ca viraga upekkhako ca viharati sato sampajano sukhan ca kayena patisamvedeti yan tarn ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihari ti tatiyam jhanam upasampajja viharati : suk- hassa ca pahana dukkhassa ca pahana, pubb' eva somanassa- domanassanam atthahgama adukkhamasukham upekkhasati- parisuddhim catuttham jlianam upasampajja viharati.



60 TUGGALA-PANNATI.

So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anejjappatte pubbenivasanussatinanaya cittam. abhininnameti : so aneka- vikitam pubbenivasam anussarati, seyyathidam ekam pi jatim dve pi jatiyo tisso pi jatiyo catasso pi jatiyo panca pi jatiyo dasa pi jatiyo visam pi jatiyo timsam pi jatiyo cattarisam pi jatiyo pannasara pi jatiyo jatisatain pi jatisahassam pi jati- satasahassam pi aneke pi samvattakappe aneke pi vivatta- kappe aneke pi samvattavivattakaj^pe : aniutrasim evani- namo evamgotto evamvanno evamaharo evamsukhadukkha- patisamvedi evamayupariyanto, so tato cuto amutra udapadim, tatrapasim evamnamo evamgotto evamvanno evamaharo evamsukbadukkhapatisamvedi evamayupariyanto, so tato cuto idhupapanno ti iti sakararn sa-uddesam anekavihitam pubbenivasam anussarati.

So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anejjapatte sattanam cutupapatananaya cittam abhininnameti: so dibbena cakkhuna, suddhena atikkantamanusakena satte passati cava- mane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanati — ime vata bhonto satta kayaduccaritena samannagata vaciduccaritena saman- nagata manoduccaritena samannagata ariyanam upavadaka micchaditthika micchaditthikammasamadana, te kayassa bheda. param marana. apayam duggatim vinipatam nirayarn upapanna — ime vata bhonto satta, kayasucaritena samannaga- ta, vacisucaritena samannagata, manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka sammaditthika sammaditthikamma- samadana, te kayassa bheda param marana sugatim saggam lokam upapanna ti ; so iti dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passati cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammu- page satte pajanati.

So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anejjappatte asavanam khayananaya cittam abhininnameti : so idam dukkhan ti yathabhutam pajanati . . . pe . . . ayam dukkhanirodhagamini patipada, ti yathabhutam pajanati :



CATTARO PUGGALA. 61

ime asava, ti yathabhutam pajanati, ayam asavasamudayo ti yathabhutam pajanati, . . . pe . . . ayam asavanirodha- gamini patipada, ti yathabhutam pajanati. Tassa evani janato evam passato kamasava pi cittam vimuccati, bhavasava, pi cittam vimuccati, avijjasava pi cittam vimuccati, vimuttasmim vimuttam iti nanam hoti, khina jati vusitam brahmacariyani katam karaniyam naparam itthattayati pajanati.

Evam puggalo n' era attantapo hoti na attaparitdpandnuyo- gam anuyutto na parantapo na paraparitdpandnuyogam anu- yutto : so ca anattantapo aparantapo dittk' eva dhamme nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi brahmabhutena attana, viharati.

25. Katamo ca puggalo sardgo?

Yassa puggalassa rago appahino, ayam vuccati puggalo sardgo.

Katamo ca puggalo sadoso ?

Yassa puggalassa doso appahino, ayam vuccati puggalo sadoso.

Katamo ca puggalo samoho ?

Yassa puggalassa nioho appahino, ayam vuccati puggalo samoho.

Katamo ca puggalo samdno ?

Yassa puggalassa mano appahino, ayam vuccati puggalo samdno.

26. Kathan ca puggalo labhi hoti ajjhattam cetosamathassa na Idbhi adhipannddhammavipassandya ?

Idh' ekacco puggalo labhi hoti rupasahataganam va arupa- sahagatanam va samapattinam, na labhi lokuttaramaggassa va phalassa va, evam puggalo labhi hoti ajjhattam cetosama- thassa na Idbhi adhipannddhammavipassandya.

Kathan ca puggalo Idbhi hoti adhipannddhammavipassandya na Idbhi ajjhattam cetosamathassa ?

Idh' ekacco puggalo labhi hoti lokuttaramaggassa va pha- lassa va, na labhi rupasahagatanam va arupasahagatanam va, samapattinam : evam puggalo Idbbhi hoti adhipannddhamma- vipassandya na labhi ajjhattam cetosamathassa.



62 PUGGALA-PANNATTI.

Kathan capuggah labia c' eva hoti ajjhattam cetosamathassa Id bh i ad I i ipannd 1 11/ amm a vipassa 1 1 Ay a ?

Idh' ekacco puggalo labhi hoti rupasahagatanam va arupa- sahagatanam va, samapattinam labhi lokuttaramaggassa va phalassa va, evara puggalo labhi c' eva hoti ajjhattam cetosa- mathassa labhi adhipann&dhammavipassanciya.

Kathan ca puggalo n' eva labhi hoti ajjhattam cetosamathassa na labhi adhipannadhammavipassancbya ?

Idh' ekacco puggalo n' eva labhi hoti rupasahagatanam va arupasahagatanam va samapattinam, na labhi lokuttara- maggassa va phalassa va, evam puggalo n' eva labhi hoti ajjhattam cetosamathassa na labhi adhipannddhammavipassa- 11 ay a.

27. Katamo ca puggalo anusotagdmi ?

Idh' ekacco puggalo kame ca patisevati papanca kammam karoti, ay am puggalo anusotogdmi.

Katamo ca puggalo patisotagdmi ?

Idh' ekacco puggalo kame ca na patisevati papanca kammam na karoti, so saha pi dukkhena saha pi doma- nassena assumukhena pi rudamano paripunnam pari- suddham brahmacari} r am carati, ayam vuccati puggalo pa- tisotagdmi.

Katamo ca puggalo thitatto ?

Idh' ekacco puggalo pancannam orambhagiyanam samyo- jananam parikkhaya, opapatiko hoti tattha-paranibbayi ana- vattidhammo tasma loka, ayam vuccati puggalo thitatto.

Katamo ca puggalo tinno pdrahgato phale titthati brdhmano ?

Idh' ekacco puggalo asavanam khaya anasavam cetovi- muttim pannavimuttim ditth' eva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati, ayam vuccati puggalo tinno pdrahgato phale titthati brdhmano.

28. Kathan ca puggalo appassuto hoti sutena anupapanno ? Idh' ekaccassa puggalassa appakam sutam hoti suttam

geyyam veyyakaranam gatham udanam itivuttakam jata- kam abbluitadhammam vedallam, so tassa appakassa sutassa na attham annaya na dhammam annaya na dhammanu-



CATTARO PUGGALA. 63

dhatnmapatipanno hoti, evam puggalo appassuto hoti sutena anupapanno.

Kathan ca puggalo appassuto hoti sutena upapanno ?

Idh' ekaccassa puggalassa appakani sutam. hoti suttam . . . pe . . . vedallam : so tassa appakassa sutassa attham ail nay a dhammam annaya dkammanudhamrnapatipanno hoti, evam puggalo appassuto hoti sutena upapanno.

Kathan ca pug gala bahussuto hoti sutena anupapanno ?

Idh' ekaccassa puggalassa bahukani sutam hoti suttam . . . pe . . . vedallam, so tassa bahukassa sutassa na attham annaya na dhammam annaya na dhammanudhammapatipanno hoti, evam puggalo bahussuto hoti sutena anupapanno.

Kathan ca puggalo bahussuto hoti sutena upapanno ?

Idh' ekaccassa puggalassa bahukam sutam hoti suttam . . . pe . . . vedallam : so tassa bahukassa sutassa attham annaya dhammam annaya dhammanudhammapatipanno hoti, evam puggalo bahussuto hoti sutena upapanno.

29. Katamo ca puggalo samanamacalo ?

Idh' ekacco puggalo samyojananam parikkhaya, sotapanno hoti avinipatadharamo niyato sambodhiparayano, ayam vuccati puggalo samanamacalo.

Katamo ca puggalo samanapadumo ?

Idh' ekacco puggalo tinnam samyojananam parikkhaya ragadosamohanam tanutta, sakadagami hoti sakid eva imam lokam agantva dukkhass' an tarn karoti, ayam vuccati puggalo samanapadumo.

Katamo ca puggalo samanapundariko ?

Idh' ekacco puggalo pancannam orambhagiyanam samyo- jananam parikkhaya opapatiko hoti tattha-parinibbayi ana- vattidhammo tasma loka, ayam vuccati puggalo samana- pundariko.

Katamo ca puggalo samanesu samanasulihumdh ?

Idh' ekacco puggalo asavanam khaya anasavam cetovi- muttim pannavimuttim ditth' eva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati, ayam vuccati puggalo samanesu samcinasukhumdlo ti.

CATUTTHAM NITTHITAJl.



64 rUGGALA-PANXATTI.

V.
PANCA PUGGALA.

1. Tatra y ray am puggalo drabhati ca vippatisdri ca hoti tan ca cetovimuttim panndvimuttim yathdbhutam nappajdndti yattli assa te uppannd pdpakd akusald dhammd aparisesd nirujjhanti, so evam assa vacaniyo :- ayasmato kho arambhaja asava samvijjanti vippatisararaja, asava, pavaddhanti, sadhu vatayasma, arambhaje asave pahaya vippatisaraje asave pativinodetva cittani pannafi ca bhavetu, evam ayasma amuna paficamena puggalena samasamo bhavissati ti.

Tatra yvdyam puggalo drabhati na vippatisdri hoti tan ca cetovimuttim panndvimuttim yathdbhutam nappajdndti yatth' assa te uppannd pdpakd akusald dhammd aparisesd nirujjhanti so evam assa vacaniyo :- ayasmato kbo arambhaja asava, samvijjanti vippatisaraja asava nappavaddbanti, sadhu vata- yasma arambhaje asave pahaya cittam pannafi ca bhavetu, evam ayasma amuna pancamena puggalena samasamo bhavissati ti.

Tatra yvdyam puggalo na drabhati vippatisdri hoti tan ca cetovimuttim pannavimuttim yathdbhutam nappajdndti yatth' assa te uppannd pdpakd akusald dhammd aparisesd nirujjhanti, so evam assa vacaniyo :- ayasmato kho arambhaja asava. na samvijjanti vippatisaraja asava pavaddhanti, sadhu vatayasma vippatisaraje asave pativinodetva cittam pafifiafi ca bhavetu, evam ayasma amuna, pancamena puggalena samasamo bha- vissati ti.

Tatra yvdyam puggalo na drabhati na vippatisdri hoti tan ca cetovimuttim panndvimuttim yathdbhutam nappajdndti yatth* assa te uppannd pdpakd akusald dhammd aparisesd nirujjhanti, so evam assa vacaniyo :- ayasmato kho arambhaja asava, na samvijjanti vippatisaraja asava, nappavaddbanti, sadhu vata- yasma, cittam pannafi ca bhavetu, evam ayasma amuna, paficamena puggalena samasamo bhavissati ti.

Ime cattaro puggala amuna paficamena puggalena evam ovadiyamana evam anusasiyamana, anupubbena asavanam khayam papunanti.



PANCA PUGGALA.



65



2. Kathan ca puggalo dated avajanati?

Idh' ekacco puggalo yassa puggalassa deti civarapinda- patasenasanagilanapaccayabhesajjaparilddiaram tassa evam hoti : — ayam damrai, ayam pana patiganhati ti, tarn enam datva, avajanati, evam puggalo datva, avajanati.

Kathan ca puggalo samvasena avajanati?

Idh' ekacco puggalo puggalena saddhim samvasati dve va, tini va vassani tara enam samvasena avajanati, evam pugo-alo samvasena avajanati.

Kathan ca puggalo ddhegijamuhho hoti?

Idh' ekacco puggalo parassa vanne va avanne va bhasiya- mane khippan neva adhimuccita hoti, evam puggalo adheyya- mukho hoti.

Kathan ca puggalo lolo hoti ?

Idh' ekacco puggalo ittarasaddho hoti ittarabhatti ittara- pemo ittarappasado, evam puggalo lolo hoti.

Kathan ca puggalo mando momuho hoti?

Idh' ekacco puggalo kusalakusale dhamme na janati savajjanavajje dharame na janati hinappanite dhamme na. janati kanhasukkasappatibhage dhamme na janati, evam puggalo mando momuho hoti.

3. Tattha katame panca yodhdjivupamd puggala ?

Panca yodhajiva: — Idh' ekacco yodhajivo rajaggan neva disva samsidati visidati na santhambhati na sakkoti sane-a- mam otaritum, evarupo pi idh' ekacco yodhajivo hoti ayam pathamo yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.

Puna ca param. Idh' ekacco yodhajivo sahati rajaggam, api ca kho dhajaggan neva disva. samsidati visidati na san- thambhati na sakkoti sahgamam otaritum, evarupo pi idh' ekacco yodhajivo hoti ayam dutiyo yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.

Puna ca param. Idh' ekacco yodhajivo sahati rajaggam sahati dhajaggam api ca kho ussadanam yeva sutva. samsidati visidati na santhambhati na sakkoti sahgamam otaritum, evarupo pi idh' ekacco yodhajivo hoti ayam tatiyo yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.

Puna ca param. Idh' ekacco yodhajivo sahati rajaggam



6



66 puggala-paMatti.

sahati dhajaggam sahati ussadanam api ca kho sampahare hannati vyapajjati, evarupo pi idh' ekacco yodhajivo hoti ayam catuttho yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.

Puna ca param. Idh' ekacco yodhajivo sahati rajaggam sahati dhajaggam sahati ussadanaip. sahati sampaharani so tarn sarigamam abhivijinitva vijitasangamo, tarn eva sangamasi- sani ajjhavasati, evarupo pi idh' ekacco yodhajivo hoti ayam pancamo yodhajivo santo samvijjamano lokasmim. Ime panca y r odhajiva santo samvijjamana lokasmim evam evam pane' ime yodhajivfipama puggala santo samvijjamana bhi- kkhiisu. Katame panca ?

Idh' ekacco bhikkhu rajaggan iieva disva samsidati visidati na santhambhati, na sakkoti brahmacarij^am santanetum sikkhadubbalyam avikatva sikkham paccakkhaya hinaya avattati. Kim assa rajaggasmim ? Idha bhikkhu sunati asukasmim nama game va nigame va itthi va kumari abhi- rupa dassaniya, pasadika, paramaya vannapokkharataya samannagata, ti, so tarn sutva samsidati visidati na santhambhati na sakkoti brahmacariyarn santanetum, sikkhadubbalyam avikatva sikkham paccakkhaya hinaya avattati, idam assa rajaggasmim : seyyathapi so yodhajivo rajaggan neva disva, samsidati visidati na santhambhati na sakkoti sahgamam otaritum, tathupamo ayam puggalo : evarupo pi idh' ekacco puggalo hoti ayam pathamo yodhaji- vupamo puggalo santo samvijjamano lokasmim.

Puna ca param. Idh' ekacco bhikkhu sahati rajaggam api ca kho dhajaggan neva disva, samsidati visidati na santhambhati, na sakkoti brahmacariyarn santanetum sikkhadubbalyam avikatva sikkham paccakkhaya hinaya avattati. Kim assa dhajaggasmim ? Idha bhikkhu na h' eva kho sunati asukasmim nama game va, nigame va, itthi va, kumari va abhirupa, dassaniya pasadika paramaya vanna- pokkharataya samannagata ti, api ca kho saman ca passati itthim va kumarim va abhirupam dassaniyam pasadikam paramaya vannapokkharata,3 r a samannagatam, so tarn disva, samsidati visidati na santhambhati na sakkoti brahmaca- riyarn santanetum sikkhadubbalyam avikatva sikkham paccakkhaya hinaya avattati idam assa dhajaggasmim: seyya-



PANCA PUGGALA. 67

thapi so yodhajivo sahati rajaggam api ca kho dhajaggam yeva disva. samsidati visidati na santhambhati na sakkoti sahgamam otaritum, tathupaino ayam puggalo : evarupo pi idh' ekacco puggalo hoti ayam dutiyo yodhajivupanio puggalo santo samvijjamano bhikkhusu.

Puna ca param. Idh' ekacco bbikkhu sabati rajaggam. sabati dhajaggam api ca kho ussadanam yeva sutva. samsi- dati visidati na santhambhati na sakkoti brahmacariyani santanetum sikkhadubbalyam avikatva sikkham paccakkha- ya binaya avattati. Kim assa ussadanaya ? Idha bbikkbum arannagatam va, rukkbamulagatam va, sunnagaragatam va ma- tugamo upasahkamitva, uhasati ullapati ujjaggheti uppandeti, so matugamena uhasiyamano ullapiyamano ujjagghiyamano uppandiyamano saiiisidati visidati na santhambhati na sakkoti brahmacariyam santanetum sikkha. dubbalyam avi- katva sikkham paccakkhaya hinaya avattati, idam assa ussa- danaya: seyyathapi so yodhajivo sahati rajaggam sahati dha- jaggam api ca kho ussadanam yeva sutva samsidati visidati na santhambhati na sakkoti saiigamam otaritum, tathupamo ayam puggalo : evarupo pi idh' ekacco puggalo hoti ayam tatiyo yodhajivupamo puggalo santo samvijjamano bhikkhusu.

Puna ca param. Idh' ekacco bbikkhu sahati rajaggam sahati dhajaggam sahati ussadanam api ca kho sampahare hafinati vyapajjati. Kim assa sampaharasmim ? Idha bhi- kkhuni arannaaratam va. rukkhamula^atam va sunnaffaraofatam va matugamo upasahkamitva abhinisidati abhinipajjati ajjho- ttharati, so matugamena abhinisidiyamano abhinipajjiyamano ajjhotthariyamano sikkham apaccakkhaya dubbal} ? am anavi- katva, methunam dhammam patisevati, idam assa sampaha- rasmim : seyyathapi so yodhajivo sahati rajaggam sahati dha- jaggam sahati ussadanam apo ca kho sampahare hafinati vyapajjati, tathupamo ayam puggalo : evariipo pi idh' ekacco puggalo hoti ayam catuttho yodhajivupamo puggalo santo samvijjamano bhikkhusu.

Puna ca param. Idh' ekacco bhikkhu sahati rajaggam sabati dhajaggam sahati ussadanam sahati sampaharam, so tarn saiigamam abhivijinitva vijitasaiigamo tarn eva saiiga- inasisam ajjhavasati. Kim assa sahgamavijayasmim? Idha



68 PUGGALA-PANNATTI.

bhikkhum arailnagatam va rukkhamulagatam va. sunfiagara- gatam va matugarno upasarikamitva abhinisidati abhini- pajjati ajjhottharati, so matugamena abhinisidiyamano abhinipajjiyamano ajjhotthariyama.no vinivethetva vini- mocetva, yena kamam pakkamati, so vivittam senasanam bhajati arannam rukkhamulam pabbatam kandaram girim guhani susanam vanapattham abbhokasam palalapunjam : so aranfiagato va, rukkhamulagato va suiinagaragato va nisidati pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya parimukham satim upatthapetva: so abhijjham loke pahaya vigatabhijjhena cetasa viharati, abhijjhaya cittam parisodheti : vyapadapado- sam pahaya avyapannacitto viharati sabbapanabhutahita- nukampi vyapadapadosa cittam parisodheti : thinaraiddham pahaya. vigatathinamiddho viharati, alokasanni sato sampa- jano thinamiddha cittam parisodheti: uddhaccakukkuccam pa- haya anuddhato viharati ajjhattam vupasantacitto uddhacca- kukkucca cittam parisodheti : vicikiccham pahaya tinnavici- kiccho viharati, akatharikathi kusalesu dhammesu vicikicchaya cittam parisodheti : so ime parica nivarane pahaya cetaso upakkilese pannaya dubbalikarane vivicc' eva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam piti- sukham pathamam jhanam upasampajja viharati : vitakka- vicaranam vupasama dutiyajhanam, tatiyajhanam, catuttha- jhanam upasampajja viharati.

So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anejjappatte asavanam khayananaya cittam abhininnameti : so idam dukkhan ti yathabhutam pajanati . . . pe . . . ay am dukkhanirodhagamini patipada ti yathabhutam pajanati : ime asava ti yathabhutam pajanati . . . pe . . . ayam asavanirodhagamini patipada ti j'athabhutam pajanati. Tassa evam janato evam passato kam asava, pi cittam vimuccati, bhavasava, pi cittam vimuccati, avijjasava, pi cittam vimuccati, vimuttasmim vimuttam iti fianam hoti, khina jati vusitam brahmacariyam katam karaniyam napararn itthattaya. ti pajanati. Idam assa sahgamavijayasmim, seyj'athapi so yodhajivo sahati rajaggam sahati dhajaggam sahati ussa- danam sahati sampaharam, so tarn sahgamam abhinivijinitva



PANCA PUGGALA. 69

vijitasarigamo tarn eva sangamasisam ajjhavasati, tathuparao ayam puggalo, evarupo pi idh' ekacco puggalo hoti ayam pancamo yodhajivupamo puggalo santo samvijjamano bhi- kkhusu. Ime panca } r odhajivupama puggala santo samvijja- mana, bhikkhusu.

4. Tattha katame panca pindapdtikd ?

Mandatta momuhatta pindapatiko hoti, papiccho iccha- pakato pindapatiko hoti, ummada cittavikkhepo pindapatiko hoti, vannitam buddhchi buddhasavakehi ti pindapatiko hoti, api ca appicchara yeva nissaya santutthim yeva nissaya sallekham yeva nissaya idamatthikani yeva nissaya pindapa- tiko hoti.

Tatra yvayam pindapatiko appicchani yeva nissaya san- tutthim yeva nissa} r a sallekham yeva nissaya idamatthikam yeva nissaya pindapatiko, ayam imesam pancannam pindapa- tikanam aggo ca settho ca pamokkho ca uttamo ca pavaro ca : seyyathapi naraa gava khiram khiramha dadhi dadhimha na- vanitam navanitamha, sappi sappimha sappimando tattha aggam akkhayati, evam evam svayam pindapatiko appiccham yeva nissaya santutthim yeva nissaya sallekham yeva nissaya idamatthikam yeva nissaya pindapatiko : ayam imesam pancannam pindapatikanam aggo ca settho ca pamokkho ca uttamo ca pavaro ca ; ime ca panca pindapatika.

5-14. Tattha katame panca klialupacchabhattika, panca ekdmtukd, panca pamsuk ulikd, panca tecivarikd, panca drannikd, panca rukkham ulikd, panca abbhokdsikd, panca nesajjikd, panca yathdmnthatikd, 1 panca sosdnikd ?

Tattha katame panca sosdnikd ?

Mandatta momuhatta sosaniko hoti, papiccho icchapakato sosaniko hoti, ummada cittavikkhepo sosaniko hoti, vannitam buddhehi buddhasavakehi ti sosaniko hoti, api ca appiccham yeva nissaya santutthim yeva nissaya sallekham yeva nissaya idam atthikam yeva nissaya sosaniko hoti.

Tatra yvayam sosaniko appiccham yeva nissaya santutthim

1 § 4 is to be repeated with each of these.



70 puggala-paMatti.

yeva nissaya sallekham yeva nissaya idamatthikam yeva nissaya sosaniko, a3 r ara imesam pancannam sosanikanam aggo ca settho ca pamokkho ca uttamo ca pavaro ca : seyyathapi nama srava khiram khiramha dadhi dadhimha navanitam na- vanltamha sappi sappimha sappimando tattba aggam akkha- yati, evara evani svayam sosaniko appiccham yeva nissaya santutthim yeva nissaya sallekham yeva nissaya idamatthi- kam yeva nissaya sosaniko hoti : ayam imesara pancannam sosanikanani aggo ca settho ca pamokkho ca pavaro ca ; ime panca sosanika ti.

PAXCAKAM NITTHITAM.



VI.

CHA PUGGALA.

1. Tatra yvayam puggalo puhbe ananussutesu dhammesu sd- mam saccdni abhisambujjhati tattha ca sabbannutam papundti phalesu ca vasibhdvam ?

Sammasambuddho tena datthabbo.

Tatra yvayam puggalo pubbe ananussutesu dhammesu, sdmam saccdni abhimmbujjhati na ca tattha sabbannutam papundti na ca phalesu vasibhdvam ?

Pacceksambuddho tena datthabbo.

Tatra yvayam puggalo pubbe ananussutesu dhammesu sdmam saccdni abhisambujjhati ditth' era dhamme dukkhass' antakaro hoti sdvakapdramin ca papundti ?

Sariputtamoggalana tena datthabba.

Tatra yvayam puggalo jmbbc ananussutesu dhammesu sdmam saccdni abhisambujjhati ditth' era dhamme dukkhass' antakaro hoti na ca sdvakapdramim pdpundti ?

Avasesa, arahanto tena datthabba.

Tatra yvayam puggalo pubbe ananussutesu dhammesu sdmam saccdni abhisambujjhati ditth' era dhamme dukkhass' antakaro hoti andgdnii hoti andgantvd itthattam ?



A



SATTA PUGGALA. 71

Anagami tena datthabbo.

Tatra yvdyam puggalo pubbe ananussutesu d/iammesii sdmam saccdni abhisambujjhati na ca ditth' eva dhamme dukkhass' antakaro hoti sakaddgdmi hoti dgantvd itthattam ?

Sotapannasakadagamino tena datthabba ti.

CHAKKAM NITTHITAM.



VII.
SATTA PUGGALA.

1. Kathan ca puggalo sakim nimuggo nimuggo va hoti?

Idh' ekacco puggalo samannagato hoti ekantakalakehi aku- salehi dhammehi, evam puggalo sakim nimuggo nimuggo va hoti.

Kathan ca puggalo nmmujjitvd nimujjati ?

Idh' ekacco puggalo ummujjati sahusaddhakusalesu dham- mesu, ummujjati sahuhirikusalesu dhammesu, ummujjati sa- hu-ottappakusalesu dhammesu, ummujjati sahuvirij^akusa- lesu dhammesu, ummujjati sahu pannakusalesu dhammesu ti : tassa sa saddha n' eva titthati no vaddhati hayati c' eva, tassa sa. hiri n' eva titthati no vaddhati hayati c' eva, tassa tam ottappam n' eva titthati no vaddhati hayati c' eva, tassa tarn viriyam n' eva titthati no vaddhati hayati c' eva, tassa sa, panna n' eva titthati no vaddhati hayati c' eva : evam puggalo ummujjitva nimujjati.

Kathan c a puggalo unimujjitvd thito hoti?

Idh' ekacco puggalo ummujjati sahusaddha, . . . pe . . .
-panna, kusalesu dhammesu ti, tassa sa saddha n'eva hayati no vaddhati thito hoti, tassa sa hiri n' eva hayati no vaddhati thito hoti, tassa tam ottappam. n' eva hayati no vaddhati thito hoti, tassa tam viriyam n' eva hayati no vaddhati thito hoti tassa sa panna n' eva hayati no vaddhati thito hoti tassa sa panna n' eva hayati no vaddhati thito hoti : evam puggalo ummujjitva thito hoti.

Kathan ca puggalo nmmujjitvd vipassati riloketi ?

Idh' ekacco puggalo ummujjati sahusaddha . . . pe . . .



72 PUGGALA-PANNATTI.

panna kusalesu dhammesu ti, so tinnam samyojananam pa- rikkhaya, sotapanno hoti avinipatadhammo niyato sambodhi- parayano, evani puggalo umraujjati vipassati viloketi.

Kathan ca puggalo ummujjitva patarati ?

Idh' ekacco puggalo ummujjati sahusaddha . . . pe . . .
-panna kusalesu dhammesu ti, so tinnarp. samyojananam pa- rikkliaya ragadosamohanam tanutta sakadagami hoti sakid eva imam lokam agantva. dukkhass' antakaro hoti : evam puggalo ummujjitva patarati.

Kathan ca puggalo ummujjitva patig&dhappatto hoti?

Idh' ekacco puggalo ummujjati sahusaddha . . . pe . . .
-panna. kusalesu dhammesu ti, sopancannamorambhagiyanam sannojananam parikkhaya opapatiko hoti tattha-parinibbayi anavattidhammo tasma loka : evam puggalo ummujjitva pati- gadhappatto hoti.

Kathan ca puggalo ummujjitva tinno hoti pdrahgato phale titthati brahmano ?

Idh' ekacco puggalo ummujjati sahusaddha . . . pe . . .
-panna kusalesu khammesu ti, so asavanam khaya anasavam- cetovimuttim pannavimuttim ditth' eva dhamme sayam abhifina sacchikatva. upasampajja viharati : evam puggalo ummujjitva tinno hoti parahgato phale titthati brahmano.

2. Katamo ca puggalo ubhatobhugarimutto ?

Idh' ekacco puggalo attha vimokkhe kayena phusitva, pannaya c' assa disva asava parikkhina honti : ayam puggalo ubhatobhagavimutto.

Katamo ca puggalo pannavimutto kayasakkhi ditthippatto saddhavimutto dhammdnusdri ? l

Katamo ca puggalo saddhanusarl ?

Yassa puggalassa sotapattiphalasacchikiriyaya patipannassa saddhindriyam adhimattam hoti,saddhavahim saddha-pubban- gamam ariyamaggam bhaveti : ayam vuccati puggalo saddha- nusari. Sotapattiphalasacchikiriyaya patipanno puggalo saddhanusari phale thito saddhavimutto ti.

SATTAKA-NIDDESO.
1 For these first five which the text here repeats see I. 31-35.



ATTHA PUGGALA. 73

VIII.

ATTHA PUGGALA.

1. Tattha Ttatame cattdro maggasamangino cattdro pliala- samangino puggald ?

Sotapanno sotapattiphalasacchikiriyaya patipanno ; saka- dagami, sakadagamipkalasacchikiriyaya patipanno ; anagami anagamipkalasacchikiriyaya patipanno ; araha, arahattaya pa- tipanno. Inie cattaro maggsainangino, ime cattaro phala- samangino puggala ti.

ATTHAKA-NIDDESO.

IX.

NAVA PUGGALA.

1. Katamo ca puggalo sammammbuddho ?

Idh' ekacco pugggalo pubbe ananussutesu dhammesu samara saccani ablnsambujjbati tattha ca sabbannutam papunati pba- lesu ca vasibbavam: ayani vuccati puggalo sammasambiuldho.

Katamo ca puggalo paccekasambuddho ?

Idh' ekacco puggalo pubbe ananussutesu dhammesu samara saccani abhisambujjhati na ca tattha sabbannutam papunati na ca phalesu vasibhavam: ayam vuccati puggalo paccekasam- buddho.

Katamo ca puggalo ubhatobhagavimutto ?

Idh' ekacco puggalo attha vimokkhe kayena phusitva viha- rati pailnaya c' assa disva asava parikkhina honti : ayam vuccati puggalo ubhatobhagavimutto.

Katamo ca puggalo panndrimntto ?

Idh' ekacco puggalo na h' eva kho attha vimokkhe kayena phusitva viharati pannaya c' assa disva asava, parikkhina honti : ayam vuccati puggalo pannavimutto.

Katamo ca puggalo kdyasakkhi?

Idh' ekacco puggalo attha vimokkhe kayena phusitva viharati pannaya c' assa disva ekacce asava parikkhina honti : ayam vuccati puggalo kayasakkhi.



74 PUGGALA-PANNATTI.

Katamo ca pugg ah dilthippatto ?

Idh' ekacco puggalo idam dukkhan ti yathabhutam paja- nati . . . pe . . . ayani dukkhanirodhagamini patipada ti yathabhutam pajanati, Tathagatappavedita c' assa dhamma pafinaya vo dittba lionti vo carita, pannaya c' assa disva ekacce asava parikkhina, lionti : ayam vuccati puggalo dittkippatto.

Katamo ca puggalo saddhavimutto ?

Idh' ekacco puggalo idara dukkkan ti yathabhutam paja- nati . . . pe . . . [see I. 34] parikkhina honti no ca kho yatha ditthippattassa : ayam vuccati puggalo saddhavimutto.

Katamo ca puggalo dliammanusari ?

Yassa puggalassa sotapattiphalasacchikiriyaya . . . pe [I. 35] . . . patipanno puggalo dhammanusari phale thito ditthippatto.

Katamo ca puggalo saddJidnusdn ?

Yassa puggalassa sotapattiphalasacchikiriyaya . . . pe . . . [I. 36] . . . patipanno puggalo saddhanusari phale thito saddhavimutto.

NAVAKA-NIDDESO.



X.

DASA PUGGALA.

1. Katamesam pancannam idha nittha?

Sattakkkattum paramassa kolarikolassa ekabijissa sakada- giimissa yo ca ditth' eva dhamme araha, imesam pancannam idha nittha. Katamesam pancannam idha vihaya nittha ?

Antaraparinibbayissa upahaccaparinibbayissa asahkharapa- rinibbayissa sasahkharapariuibbayissa uddhamsotassa akani- ttliagamino imesam pancannam idha vihaya nittha ti.

Ettavata puggalanam puggalapannatti ti.

DASAKA-NIDDESO.
PUGGALAPANNATTI NITTHITA.



INDEX.



A.

Akathankathi, 59.

Akanittba, 17.
Akauitxhagarni, 17. Akasiralabhi, 11, 12. Akiccalabbi, 11, 12. Akuppadhamraa, 11. Akkodhana, 22.
Akkosati, 37.
Akkbata, 57.
Akkbayati, 69, 70. Agalha, 32.
Agara, 55, 56, 57. Agaravata, 20.
Agarika, 55.
Aguttadvara, 20, 21. Aguttadvarata, 20. Agutti, 21.
Agopana, 21.
Aggabitatta, 19, 23. Aggi, 56.
Agga, 70.
Acariraa, 13.
Acelaka, 55.
Acchandika, 13.
AccMdana, 19, 23. Acckadeti, 57.



Aja, 56.
Ajiua, 55.

Ajelakapatiggakana, 58. Ajjhatta, 59.
Ajjhattasanilojana, 22. Ajjhavasati, 57.
Ajjkottbarati, 67, 68. Ajjkupekkhati, 36, 37. Aiinatavindriya, 2. Annindriya, 2.
Annanam, 21.
Attbana, 11.

Attbika (? attbita), 69, 70. Addba, 52.
Addbamasika, 55.
Atappa, 17.
Atikkamati, 17.
Atikkanta, 17 ; atikkantama-

nusaka, 60.
Attantapa, 55, 56. Attba, 63 ; attbavadi, 58 ;

attbasambita, 58. Attbangama, 52.
Atbena, 57.
Adassanam, 21.
iVdinnadiina, 39, 40. xVdinnadayi, 38, 3!).



"6



INDEX.



Adharanata, 21.
Adhika, 35.
Adhikarana, 20, 55. Adhigacchati, 30, 31. Adhipanna, 61.
Adhimatta, 15.
Adhimuccati, 63.
Adhhnutta, 26.
Anagariya, 57.
Anattamana, 33.
Anattamanata, 18. Anattba, 37.
Ananuvicca, 48, 49. Ananussuta, 14.
Ananussati, 21.
Anantarakita, 56. Anabhisaniaya, 21. Anariya, 13, 14.
Anavakasa, 11, 12. Anabhijjhalu, 40, Anavajja, 30, 41 ; anavajja-

sukhapatisamvedi, 58. Anavajjata, 25, 41. Anavasesa, 17.
Anangana, 60.
Anannatafnlassamitindriya, 2. Anacari, 57.
Anagami, 16, 37, 70. Anagariya, 57.
Anadariya, 20.
Anadariyata, 20.
Anarakkha, 21.
Anavikatva, 57.
Anavikamrna, 19, 23. Anasava, 27.
Anavattidharama, 16, 17,

62.
Aniyata, 13.



Auissuki, 23.
Anukarapa, 35.
Anukampi, 57, 68. Anugati, 33, 34.
Anugganhati, 36.
Anuggaka, 25.
Anunnata, 28.
Anuttanikamma, 19. Anuddaya, 35.
Anuddhata, 59.
Anudhamma, 62, 63. Anupapanna, 62, 63. Anupabandhana, 18. Anupavadaka, 60.
Anupasanthapana, 18. Anupubbena, 41, 64. Anuppadata, 57.
Anubodha, 21.
Anurakkbati, 12.
Auurakkhanabliabba, 12. Anuvicca, 49.
Anusaficeteti, 12. Anusaya, 21.
Anuyoga, 55.
Anuyutta, 55.
Anuvyanjana, 24, 58. Ariusaii, 15.
Anusasati, 64.
Anusotagami, 62.
Anuseti, 32, 48.
Anussati, 25, 60. Anussarati, 60.
Anussuki, 23.
Anottappa, 20.
Anottappi, 20, 24. Anekavihita, 55.
Antara, 55 ; elakamantara dandamautara, 55.



INDEX.



- i



Antakara, 71.
Antaraparinibbayi, 16. Antoputi, 27, 36. Anna, 51.
Andhakara, 30.
Anvassavati, 20, 58. Apaccaya, 30.
Apaccavekkhana, 21. Apeccavekkhakamma, 21. Apatinissagga, 19, 21. Apatta, 16.
Apaya, 51.
Apariyogagbeti, 33. Aparipura, 35, 36. Aparibanadbamma, 12. Apara, 38.
Aparantapa, 56.
Apariyogabana, 21. Aparisesa, 64.
Apalekhana, (? avalekba-

na), 55.
Apalasi, 22.
Apassayika, 55.
Apubba, 13.
Appa, 39.
Appaka, 62.
Appaggha, 33.
Appagghata, 33.
Appatikulagabita, 24. Appativedha, 21.
Appatisankba, 21. Appatissati, 21.
Appatissavata, 20. Appaunapanabhojana, 51. Appameyya, 35.
Appasadda, 35.
Appasada, 49.
Appasadaniya, 49.



Appasavajja, 41.
Appassuta, 20, 62, 63. Appahina, 12, 18. Appiccha, 70.
Abbhanjati, 56.
Abbhuggacchati, 36. Abbbutadhamma, 13, 43. Abbhokasa, 57.
Abbhokasika, 69.
Abhabbagamana, 13. Abhikkbanam, 31.
Abbikkanta, 44, 45. Abhijjha, 20, 59. Abbi'jjhalu, 39, 40. Abbinna, 14.
Abhinbara, 32.
Abbinita, 29.
Abhininnameti, 60. Abbinipajjati, 67, 68. Abbinibbattati, 51. Abhinivesa, 22.
Abbinisidati, 67, 68. Abbirupa, 52.
Abbivijinati, 66. Abbisajjati, 30, 36. Abhisamaya, 41.
Abbisamparaya, 38. Abbisambbujjati, 14. Abhihata, 55.
Abbejja, 30.
Abrabmacari, 27, 36. Abrabmacariya, 57. Amakkhi, 22.
Amattafifiu, 21.
Amattarnnita, 21. Amanapa, 32.
Amukbara, 35.
Amoba, 25.



78



INDEX.



Ambupama, 45.

Arab a, 37, 73.

Arabatta, 73.

Ariya, 58.

Ariyamagga, 17.

Aruka, 30.

Arukupamacitta, 30.

Ayoniso, 21.

Alata, 36.

Avakujjapaniia, 31.

Avakkanti, 13.

Avacara, 37, 38.

Avajanati, 65.

Avanna, 48, 59.

Avarmaraha, 48.

Avyapannacitta, 68.

Avyasekasakba, 59.

Avasitta, 56.

Ayasesa, 56.

Avassuta, 27, 36.

Avikinnavaca, 35.

Avijja, 21 ; -anusaya, 21 ; -pa-

riyuttbana, 21 ; -yoga,

21 ; -langi, 21 ; -asava, 61 ;

-ogha, 21.
Avinipatadhamma, 16, 63. Avipaccanikasatata, 24. Avimutta, 27.
Avilapanata, 25.
Avisamvadaka, 57. Aviba, 17.
Avitaraga, 32.
Avitikkama, 25.
Avvatta, 33.
Asankhara-parinibbayi, 17,

21.
Asangabana, 21.
Asantuttbita, 21.



Asamana, 27.
Asamavekkbana, 21. Asamahita, 35.
Asamayavimutta, 11. Asampajana, 35.
Asatnpajafifia, 21. Asamnmssanata, 25. Asaranata, 21.
Asabita, 42.
Asuci, 27, 36.
Asuropa, 18.
Assaddba, 13, 20. Assumukha, 56.
Asekba, 14.
Abigutbagata, 36. Ahirika, 19, 20.

a\

A.

Aklnna, 31.

a.

Agatavisa, 48.
Acama, 55.

A.

Acikkbati, 59.

A.

Ajiva, 51.

Atbapana, 18.

Atapana, 55.

Adbeyya, 34.

Adbeyyamukha, 6o.

Anantarika, 13.

Anejjappatta, 60.

Apajjati, 20.

Abbujati, 59.

Ama, 44, 45 ; amavarmi, 44,

45.
Amaka, 58.
Abadba, 28.
Amisakincikkba, 29. Ayatana, 1.
Ayupamana. 16.



INDEX.



79



Arakkha, 24.

a.

Arafiilagata, 68.

Arariiiika, 69.

Arabhati, 64.

Arambha, 64; arambhaja, 64.

Arama, 31, 57.

Aroha, 53.

Aloka, 25 ; alokasafnli, 69.

Aiokita, 44, 45, 50,

Alopa, 58.

Alopika, 55.

Avattati, 66, 67.

Avarana, 13.

Avasatha, 51.

Avasa, 15, 57.

Avasamacchariya, 19.

Asamsa, 27.

Asanapatikkhitta, 55.

Asava, 11, 27, 31 ; asava-

pariyadana, 13 ; asavam

deti, 30.
Avikatva, 57.
Asa, 27.
Asitta, 31, 32.
Asivisa, 48.
Ahara, 21, 55.
Ahareti, 21, 55.



Iccha, 19.

Icchati, 19.

Icchapakata, 69.

Itivuttaka, 43, 62.

Ittara, 65.

Itthatta, 70, 71.

Idamatthika (? Idamatthita),

69, 70.
Indriya, 2.



Issa, 19, 23.
Issayana, 19, 23. Issuki, 19, 23.

u.

Ukkujja, 32.

Ukkutika, 55.

Ukkotana, 58.

Ukkhali, 33.

Ugghatitafmu, 41.

Ucca, 52, 58.

Ucchanga, 31 ; ucchanga-

paiifia, 31, 32.
Ukkhipati, 33.
Uju, 59.
Ujjaggheti, 67.
Uttb.ab.ati, 51.
Uttkanaphalupajivi, 51. Uddayhana, 13.
Uddayhati, 13.
Unnata, 52.
TTdaka, 31, 32.
Udahata, 41.
Udana, 43, 62.
Uttanobhasa, 46.
Udakarahada, 47.
TJdakarobana, 55. TTdakalekhupama, 32. Uddissakata, 55.
Uddesa, 41, 60.
TTddhacca, 18, 59. Uddhata, 35.
Uddbambhagiya, 22. Uddliamsota, 17.
Unnala, 35.
Uccbedavada, 38.
Upakkilesa, 60.
TJpajivi, 51.



80



IXDEX.



UpattMka, 28.

Upattbati,28,55 ;upattbapeti,

59, 68 ; upatthitasati, 35. Upaclhaipseti, 49. Upanayhana, 18, 22. TJpanayhitatta, 18, 22. Upanaha, 18, 22.
Upanabi, 18, 32.
Upapajjati, 16, 51, 60. TTpapata, 50.
Upaparikkba, 25.
TTparittbima, 16, 17. Upayasabahula, 30, 36. Upalakkbana, 25.
Upalitta, 56.

Upabacca-parinibbayi, 17. Upadaya, 51.
Upekkhaka, 50, 59. Upekbasati, 59.
TTppajjati, 56.
Uppandeti, 67.
Uppadeti, 25.
Ubbejjita, 47, 48. Ubbattbaka, 55.
Ubhatobbagavimutta, 14, 73. Uramada, 69.
Uramujjati, 71.
Urabbha, 56.
UKdcapakkhika, 55. TJllapati, 67.
Usabha, 56.
Ussadana, 65, 66. Ussuyana, 19, 23. Ussu} T a, 19, 23. Ussuyitatta, 19, 23.

A

u

Uhasati, 67.



O.

Okotimaka, 51.
Okkamati, 13, 28. Ogha, 21.
Onata, 52.
Otarati, 65, 67.
Ottappa, 71.
Ottappati, 20, 21. Ottappi, 20.
Opapatika, 16, 62, 63. Obhasa, 25, 46.
Orabbhika, 56.
Orambbagiya, 22.
Orohana, 55.
Ovadati, 64.
Ohareti, 56.

E.

Ekaggacitta, 35.

Ekacakkhu,

Ekanta, 57, 71.

Ekabiji, 16, 74.

Ekabhattika, 58.

Ekagarika, 55.

Ekalopika, 55.

Ekasanika, 69.

Ekahika, 55.

Ekodibhava, 59.

Evam - ayupariyanta, 60 ;
-abara, 60 ; -gotta, 60 ; -na- ma, 60 ; -vanna, 60.

Elaka, 55.

K.

Kamsakuta, 58.
Kakkarati, 19, 23. Kakkariya, 19, 23.



IXDEX.



81



Katukaficukata, 19, 23.

Kathala, 19, 30, 36.

Kattha, 30.

Kanabhakkha, 55.

Kantakapassayika, 55.

Kanduvati, 56.

Kannasukha, 29, 57.

Kanhasukkasappatibkaga, 30.

Katannukatavedi, 26.

Katta, 35.

Katha, 35.

Kathika, 42.

Kadariya, 19, 23.

Kantara, 22.

Kandara, 59.

Kappa, 13.

Kappeti, 55.

Kammakara, 56.

Kammaniya, 68.

Kamraanta, 56.

Kammavarana, 13.

Kayavikka, 58.

Karandaka, 34.

Kalyana, 53 ; -dhamma, 26 ;
-mitta, 37, 41 ; -sampa- vanka, 37 ; -sahaya, 37.

Kasambukajata, 27, 34.

Kasira, 11, 12, 51.

Kasiravuttika, 51.

Kana, 51.

Kama, 38, 39.

Kayakamma, 41.

Kayapai-ikarika, 58.

Kayasakkhi, 14, 29.

Kayika, 21.

Kala, 11, 50.

Kalafifm, 50.

Kalavadi, 58.



Kasikavattha, 34. Kasaya, 57.
Kittisadda, 36, 37. Kiriya, 17, 19, 23. Kilesavarana, 13. Kukkucca, 59.
Kukkuccayati, 26. Kukkuta, 58.
Kucchipariharika, 58. Kujjhati, 32, 48. Kujjhana, 18, 22. Kujjhitatta, 18, 22. Kuni, 51.

Kuppati, 11, 12, 30. Kuppadhamma, 11.
Kutuari, 66.
Kumbha, 32, 45.
Kumbhimukha, 55.
Kummagga, 22.
Kurura, 56.
Kula, 51.
Kuta, 58.

Kupa, 36.
Kusala, 68, 71.
Kusacira, 55.
Kodba, 18.
Kodhana, 18.
Kolankola, 16.
Kosalla, 25.
Kevala, 31.
Kesakambala, 55.
Kesamassu, 55, 57.

Kh.

Khajja, 31.
Khafija, 51.
Khatta, 43, 44.



82



INDEX.



Khattiya, 52.
Khaya nana, 60.
Kharajina, 56.
Khalupacchabhattika, 69. Khalopi, 55.
Khayita, 59.
Khippam, 32.
Khina, 61.
Khira, 56.
Khettavatthu, 58.

G.

Gajjati, 42.
Gajjita, 42, 44.
Gandhakarandaka, 34. Gabbhini, 55.
Gambhirobhasa, 46. Garukara, 19, 22. Ga vacantia, 47.
Gahana, 22.
Gatha, 43.
Gadha, 43, 44.
Gama, 66.
Gamadhamma, 57.
Gahi, 20, 24, 58. Gaha, 22.
Gavi, 56.
Gilana, 27.
Giri, 59.

Guttadvarata, 20, 24. Gutti, 21, 24.
Guha, 59, 68.
Gutha, 36.
Gdtbabhani, 29.
GCihana, 19.
Go, 56, 58, 69.
Gotrablm, 12.



Gopana, 24.
Gomayabhakkba, 55 Geyya, 43.



Gh.

Ghatati, 51.
Ghatteti, 30, 36, 51. Ghara, 57.
Ghataka, 56.
Ghana, 20.
Ghasacchada, 51.
Ghoravisa, 48.
Ghosappamana, 53. Ghosappasanna, 53.



C.

Canda, 47.
Candalakula, 51.
Canditta, 18, 22. Capala, 35.
Carat i, 19, 51.
Caveti, 17, 60.
Cagava, 24.
Ciccitayati, 36.
Citicitayati, 36. Citta, 68.
Cinta, 25.

Ciratthitika, 32, 33. Ciram, 55.
Civara, 53.
Cetanabbabba, 12. Ceto, 68.

Cetovirnutti, 27, 35, 62. Cetosamatha, 61.



INDEX.



83



Ch.

Chaddeti, 33.
Chada, 51.
Chakkhuma, 30.
Chandika, 13.
Chavadussa, 55.
Chalabhiriria, 14. Chadana, 19.
Chijjati, 56.
Chedana, 58.

J.

Janeti, 49.
Jala, 13.
Jagarita, 59.
Jati, 41.
Janeti, 60.
Jataka, 43, 44.
Jigucchati, 36.
Jinna, 33.

Jivitapariyadana, 13. Juhati, 56.
Joti, 52.
Jotiparayana, 51, 52.

Th.

Thapana, 18.
Thitakappi, 13.
Thitatta, 62.
Thiti, 25.

D.

Dassati, 26.
Deti, 51.



N.

Natiparivatta, 57. ISatimajjliag-gata, 29.

T.

Tacchaip., 50.
Tajjita, 56.
Tandula, 32.
Tanutta, 16.
Tanubhava, 17.
Tanubhuta, 17.
Tappeta, 27.
Tamaparayana, 51. Tamo, 51, 57.
Tindukalata, 36.
Tinabhakkba, 55.
Tinnavicikiccha, 68. Titta, 26.
Titthayatana, 22. Titthiya, 49.
Timisa, 30.
Tirita, 51.
Tila, 32.
Tuccha, 45, 46.
Tulakuta, 58.
Tecivarika, 69.
Tela, 56.
Tevijja, 14.

Th.

Thana, 56.
Thinamiddha, 68.
Thusa, 35.
Thoraana, 53.
Theta, 38, 57.



84



INDEX.



D.

Danda, 55, 56.

Datti, 55.

Daddula, 55. See Bhakkha.

Dahi, 69, 70.

Dayapanna, 57.

Daya, 13.

Dalidda, 51.

Dalhikamma, 18, 22.

Dava, 21, 25.

Dassana, 27.

Dassaniya, 52, 66.

Dasa, Dasi, 5Q, 58.

Ditthi, 22 ; ditthanugati, 33 ; ditthigata, ditthippatta, 15 ; ditthivipatti, 21 ; ditthivi- panna, 21 ; dittbisampada, 25 ; ditthisampanna, 25.

Digharatta, 15.

Dibba, 60.

Dukkarakarika, 53.

Dukkha, 15, 33, 68; du- kkbasarapbassa, 33.

Duggata, 60.

Duggati, 60.

Duggandha, 36.

Duttliaruka, 30.

Duttappaya, 26.

Duddassika, 51.

Duppanna, 13, 20.

Duppatipada, 49.

Duppatipanna, 48, 49.

Duppameyya, 35.

Dubba, 56.

Dubbaca, 20.

Dubbanna, 33, 60.

Dubbaimata, 33.



Dubbalya, 66, 67. Dubbalikarana, 59, 68. Duraraejjba, 21.
Dullabha, 26.
Dussana, 18, 22.
Dussa, 55.
Dussitatta, 18, 22. Dussila, 20, 53.
Dussilya, 21.
Ddteyya, 58.
Domanassa, 20, 59. Dovacassata, 20.
Dovacassaya, 20.
Dovacassiya, 20.
Dosa, 16, 18.
Desana, 28.
Deseti, 57.

Dh.

Dhajagga, 67, 68. Dhanna, 58.
Dharama, 58, 66.
Dhammappamaiia, 53. Dhammappasanna, 53. Dbammakathika, 42. Dhammavicaya,
Dbammanusari, 15. Dhammabhisamaya, 41. Dharana, 45, 58.
Dhareti, 41, 55.

N.

Nagara, 56.
Nandi, 57.
Navanita, 69, 70. Nikati, 19, 23, 58. Nikarana, 19, 23. Nikamalabhi, 11, 12.



INDEX.



85



Nikkujja, 31.

Nikkhipati, 26, 34.

Nigania, 66.

Niccbata, 56.

Niccliareti, 33.

Niddhuniya, 18, 22.

Niddhuniyakamma, 18, 22.

Niddbanavati, 58.

Nibbatteti, 16.

Nibbuta, 56, 61.

Niinantana, 55.

Nimittagabi, 20, 24, 58.

Nimugga, 71.

Nimujjati, 74.

Niyata, 13, 16, 63.

Niyarna, 13, 15.

Niraya, 60.

Nirasa, 27.

Nirujjhati, 64.

Nirodba, 68.

Nivaseti, 56.

Nisamsa, 33.

Msevana, 20, 24.

Niliita, 57 ; -danda, 57 ;

-sattha, 57.
Nivarana, 68.
Nivara, 55. See Bbakkha. Nepuiiiia, 25, 35. Neyya, 41.
Nerayika, 51.
Nela, 29, 57.
Nesajjika, 69.
Nesadakula, 51.

P.

Pamsukula, 69.
Panisukulika, 55. Pakaseti, 57.



Pakirati, 32.

Pakkamati, 58.

Pakka, 45.

Pakkavanni, 44, 45.

Pakkhakata, 51.

Pakkhika, 55.

Pakkbisakuna, 58.

Paccakkhaya, 66, 67.

Paccayika, 57.

Paccajata, 51.

Paccupalakkhana, 25.

Paja, 57.

Pajanati, 64.

Pajanana, 25.

Pajjota, 25.

Paiiha, 42.

Panfiatti, 1.

Panfiava, 13.

Pafifia, 25 ; panfiakatha, 35 paiiiiapubbangama, 15 pafinasamannagata, 35 pannasampada, 54 ; panfm vabi, 15.

Pafmapeti, 37, 38.

Patikankbi, 57.

Patikkamati, 59.

Patikkbitta, 55.

Patiganbati, 33, 55.

Patiggabana, 58.

Patiggaba, 22.

Paticcbadana, 19, 23.

Paticcbanna, 27.

Patinna, 27, 36, 37, 38.

Patinissagga, 19, 22.

Patipajjati, 20, 24.

Patipada, 15, 68.

Patipanna, 63.

Patipannaka, 13.



86



INDEX.



Patipassaddba, 27. Patibbana, 42.
Patirupa, 27.
Patilabbati, 57.
Patilabha, 57.
Pativirata, 58.
Pativirodba, 18.
Patisankba, 25, 57. Patisankbati, 25. Patisancikkbati, 57. Patisamvedi, 57, 58. Patisamvedeti, 59. Patisevati, 62.
Patissati, 25.
Pativinodeti, 64. Pativirata, 39.
Patbavilekbiipama, 32. Panidhabati, 19, 25, 59,

68.
Panita, 30, 60.
Pandicca, 25.
Patittbiyati, 36. Padaparama, 41.
Paduma, 63.
Padipeyya, 51.
Patoda, 25.

Pattha, 59 ; vanapattba, 59. Patha, 22, 57.
Padosa, 59, 68.
Pabbajeti, 57.
Pamana, 53.
Pamada, 11, 12.
Pamoba, 21.
Payirupasati, 26, 33. Parakkamati, 19, 23. Paragavacanda, 47. Paranimmitavasavattideva,

51.



Parantapa, 56.
Parama, 15, 16, 66. Paralabba, 19, 23. Parabetu, 54.
Pararaasa, 22.
Parayana, 16.
Parikamma, 56.
Parikkbattiya, 19, 33. Parikkbaya, 16, 17, 63. Parikkbatata, 19, 23. Parikkbma, 11, 14. Pariguhana, 19, 23. Paricchadana, 19, 23. Parinna, 37.
Parinayika, 25.
Parinaba, 53.
Paritapana, 55, 56, 61. Parinibbayi, 16, 62, 63. Paripuccbati, 41. Paripiirakari, 37. Paripura, 35, 36. Paripiireti, 31, 35, 36. Paribbasati, 37.
Parimajjana, 33.
Parimukba, 68.
Pariyanta, 59.
Pariyantavati, 58. Pariyadana, 13.
Pariyapunati, 43, 44. Pariyaya, 55.
Pariyogabeti, 48, 49, 50. Pariyodata, 60.
Pariyosana, 31, 32. Parivatta, 57.
Parivara, 52, 53. Pariyuttbana, 21. Parisatha, 23.
Parisa, 53 ; -aggata, 29.



IXDEX.



87



Parisudclhi, 68.

Parisodheti, 50, 68.

Pariharana, 19, 23.

Parihanadhamma, 12, 14.

Parihayati, 12.

Pariharika, 58.

Parihareti, 12.

Palivethana, 34.

Pallanka, 59.

Palala, 68.

Palalapunja, 68.

Palasa, 18, 19, 22.

Palasi, 18.

Palasayana, 18, 22.

Palasayitatta, 19, 22.

Pavaddhati, 64.

Pavattani, 35.

Pavattaphalabhoji, 55.

Pavara, 69, 70.

Pavicaya, 25.

Pavedeti, 15, 22, 57.

Pavisati, 56.

Pasamsana, 53.

Pasanna, 53.

Pasada, 25, 49, 53.

Pasadaniya, 49, 50.

Pahana, 16.

Pasarita, 44, 45.

Passava, 59.

Pahina, 12, 22.

Pahuta, 52.

Pakatindriya, 35.

Panatipata, 39, 40.

Patukaroti, 30, 36.

Papa, 36 ; Papadhamma, 37 ; Papamitta, 36; Papasampa- vanka, 36 ; Papasahaya, 36 ; Papiccha, 69.



Papunati, 70.
Pamokkha, 69, 70. Payamana, 55.
Pana, 51.
Parangata, 72.
Parami, 70.
Paripuri, 53.
Pasadika, 44, 46, 47. Pasanalekkhupama, 32. Pinnakabhakkha, 55. Pitthi, 56.
Pindapata, 59.
Piiidapatika, 59, 69. Pindapatapatikkanta, 59. Pivati, 55.

Pisuna, 57 ; Pisunavaca, 39. Piti, 68.

Pukkusakula, 51.
Punja, 68.
Punna, 55.

Pufinaphalupajivi, 51. Pundarika, 63.
Puthupafma, 32.
Pubbenivasa, 61.
Pubbenivasanussatinana, 60. Pubbakari, 26.
Pubbangama, 15.
Pugaraajjhaggata, 29. Pujana, 19.
Pur ana, 25.
Pura, 45, 46.
Purisantaragata, 55. Purisadhammasarathi, 57. Purohita, 56.
Potthaka, 32, 33. Pori, 57.
Pemaniya, 57.
Pessa, 56.



88



INDEX.



PH.

Phalakacira, 55.
Phalasamarigi, 13, 14. Pharusa, 32, 57.
Phati, 30.
Phasu, 35.
Phusati, 11, 56.
Pheggu, 52, 53.

B.

Badara, 32.
Baudhana, 58.
Bandhanagarika, 56. Barihisa, 56.
Balivadda, 47.
Bahiddhasaiifiojana, 22. Bahuka, 63.

Bahujanakanta, 30, 56, 57. Bahujanamanapa, 30, 57. Bahula, 41.
Bahussuta, 63.
Bahvabadka, 51.
Bala, 33.
Balya, 21.
Brahmacariya, 57. Brahmacari, 57.
Brakmabkida, 56.

BH.

Bhakkha, 55.
Bhajati, 26, 33.
Bhajana, 20.
Bhanati, 33, 56.
Bhatta, 28, 55.
Bhatti, 20, 65.
Bkadantika, 55.



Bkabba, 12, 13.
Bhabbagamana, 13. Bhaya, 56.
Bhayuparata, 13.
Bhaveti, 15.
Bhasita, 56.
Bhiyyosoraattaya, 30. Bhunjati, 55.
Bhutavadi, 58.
Bhumi, 56.
Bhdri, 25.
Bhojana, 21, 55.
Bboji, 55.
Bhoga, 30, 57.
Bhejja, 30.
Bheda, 51, 61.

M.

Mamsa, 55.
Makkha, 18, 22.
Makkhayana, 18, 22. Makkhayitatta, 18, 22. Makkhika, 55.
Makkhi, 18, 22.
Makkheti, 36.
Maggasamaiigi, 13, 73. Maccha, 55 ; raaccliagbataka,

56.
Maccharayana, 19, 23. Maccharayitatta, 19, 23. Macchari, 20.
Macchariya, 19, 23. Mandana, 21, 58.
Mattannu, 25
Mattafnluta, 25.
Mattasokari, 37.
Mada, 21.
Manda, 65, 69.



INDEX.



89



Mandatta, 69.
Manokamma, 41.
Mauoduccarita, 60. Marana, 60.
Masana, 55.
Massu, 55.
Mabaggba, 34.
Mabagghata, 34.
Mabesi, 56.
Magavika, 56.
Matugama, 68.
Man a, 18.
Manakuta, 58.
Manana, 19, 22.
Manussaka, 16.
Maya, 19, 23.
Maya vita, 19, 23. Mayavi, 19, 23.
Mala, 56.
Migavisana, 56.
Micchatta, 22.
MiccMcara, 39, 40. Micchacari, 38, 39. Miccbadittbi, 39. Miccbadittbika, 13, 60. Micchaditthikasammasama-

dana, 60.
Miccbapatipada, 49. Micchapatipanna, 49. Micchapatha, 22.
Mukhara, 35.
Mutthasacca, 21.
Mutthassati, 21, 35. Muttacara, 55.
Muttapatibhana, 42. Mudubbuta, 68.
Muddbavasitta, 56. Musala, 55.



Musavada, 57.
Musavadi, 29, 38. Musika, 43.
Modaka, 32.
Momuba, 65.
Moba, 16.
Momubatta, 69.
Methuna, 67.
Medba, 25.
Meraya, 55.



Yafmagara, 56.
Yadiccbakain, 11, 12. Yatbasantbatika, 69. Yattbiccbakam, 11, 12. Yana, 51.
Yapana, 25.
Yapeti, 56.

Yavaticcbakam, 12, 25. Yittbam, 21.
Yutta, 21.
Yuttapatibbana, 42. Yuddbaggaba, 22.
Yoga, 21.
Yodbajiva, 65, 69. Yoniso, 25.

It.

Eakkbati, 20, 21, 58. Rajagga, 65, 68.
Rajapatba, 57.
Ratanapalivetbana, ^54. Rattuparata, 58.
Ratbakarakula, 51. Rasa, 58.
Raga, 16, 18.



90



INDEX.



Rukkha-mula, 68 ; rukkha- miilagata, 68 ; rukkha-inu- lika, 69.

Rudati, 62.

Rupa, 18.

Rupappasanna, 53.

Rupasahagata, 11, 12.

L.

Langi, 21.

Lajji, 57.

Labbhati, 51 ; laddha, 26.

Labhamacckariya, 19, 23.

Labhi, 51.

Lukha, 53 ; -ppamana, 53 ;

ppasanna, 53.
Lujjati, 32, 33.
Ludda, 56.
Luyati, 56.
Lokavadi, 57.
Lokavidii, 57.
Lokuttararnag'O'a, 62. Locana, 55. See Kesamassu-

locano.
Lola, 65.

V.

Vaci-duccarita, 60. Vacchaka, 56.
Vacchatara, 56.
Yacchatari, 57.
Vajirupamacitta, 30. Yajja-savajja, 41 ; vajjaba-

hula, 41.
Yancaua, 19, 23 ; vancana,

58.
Vata, 45, 46.



Yaddhati, 71.
Yannapokkharata, 66. Yanna, 50, 51.
Yannava, 34.
Yannarataa, 50, 51. Yanni, 44.
Yanneti, 69.
Yattha, 57.
Yadati, 42.
Yadha, 58.
Yanapattha, 59, 68. Yandana, 19, 24.
Yalava, 58.
Yasita, 43.
Yasibhava, 14, 76. Yalahaka, 42, 43. Yassita, 42, 43.
Yakacira, 55.
Yacasika, 21.
Yaceti, 41.
Yata, 32.
Yadi, 58.
Yayamati, 51.
Yalakarnbala, 55. Yikala, 58.
Yikinnavaca, 35.
Vikkhepa, 69.
Yigatasa, 27.
Yicaya, 25.
Yicara, 59, 68.
Yicikiccba, 59.
Yicchadana, 19, 23. Yijaya, 68.
Yijita-sangama, 68. Yijja, 14, 57.
Yijju, 30.
Yitakka, 59, 68.
Yittupakarana, 52.



INDEX.



91



YittMreti, 41.
Yinayavadi, 58.
Yinipata, 60.
Yinimoceti, 68.
Yinivetheti, 69.
Yipaccanika, 20.
Yipaccitannu, 41. Yipassana, 25.
Yipassana, 61.
Yipaka, 13, 21.
Yipararaosa, 58.
Yipariyesaggaha, 22. Yippatikula, 20.
Yippatisara, 62.
Yippatisari, 64.
Yipphandita, 22 ; ditthivi- pphandita, 22.

Yibhajati, 41.

Yibhantacitta, 35.

Yibhusana, 21, 58.

Yimuccati, 61, 68.

Yimutti, 27, 54, 55.

Yimokkha, 11, 12, 14.

Yilapanata, 21.

Yilokita, 44, 45.

Yilepana, 51, 58.

Yiriyakusala, 71.

Yirodha, 18, 22.

Yivattati, 32.

Yivatta, 60.

Yivitta, 52, 68.

Yivicca, 68.

Yivadatthana, 19, 22.

Yivekaja, 59, 68.

Yisa, 48. Sec Ghoraviso.

Yisamvadaka, 57.

Yisajjeti, 26.

Yisana, 56.



Yisidati, 65.
YisCika, 58.
Yisuddha, 60.
Yiharati, 68.
Yihimsuparata, 25. Yitaraga, 32, 51. Yitikkaraa, 21.
Yusita, 61.
Yupasaraa, 69.
Yupasantacitta, 61. Yenakula, 51.
Yedana, 25, 37.
Yedalla, 43.
Yebhavya, 25.
Yemajjha, 16, 17. Yeyyakarana, 43, 50. Yela, 13.

Yeramani, 39, 43, 44. Yeviccba, 19, 23. Yyanjana, 57, 58. Yyapajjati, 66, 67. Yyapajjana, 18, 32. Yyapatti, 18, 22. Yyapannacitta, 39, 68. Yyapada, 17, 18, 59, 68.

S.

Samyojana, 12
Sam vara, 59.
Sam vat ta, 60.
Samvasati, 6o.
Samvasa, 65.
Samvijjati, 69.
Samvuta, 20, 24.
Samvutindriya, 35. Samsandati, 32.
Samsarati, 16.



i



92



IXDEX.



Samsidati, 65.
Samsevana, 20.
Sakagavacanda, 47. Sakadagami, 16, 63, 71. Sakim, 16.
Sakkaroti, 35.
Sakkara, 19.
Sakkbiputtba, 29. Sankassara, 27.
Sankarak&ta, 33.
Sankappeti, 19, 23. Sankitti, 55.
Sankham gacchati, 42. Sankbalikkbita, 57. Sankbara, 17.
Sankbipati, 41.
Sagaravata, 24.
Sangama, 68.
Sanghati, 59.
Sacca, 38, 71 ; sacca-sandha,

57 ; sacca- vadi, 57. Sacchikaroti, 13. Safijaneti, 16, 17. Saiiiiojana, 12, 15. Satba, 19, 23.
Sathata, 19, 23.
Santhapana, 18.
Santhati, 31, 32. Santhanam, 53
Sandasandacari, 55. Sati, 21 ; Satindriya, 25 ;

Satisammosa, 32 ; Satibala,

32.
Satima, 59.

Sattakkbattum parama, 15. Sattba, 15, 16.
Sadisa, 35.
Sudosa, 61.



Saddba - pubbangama, 15 ;

-vabi, 15.
Saddbanusari, 15. Saddhavimutti, 15, 65. Sautaneti, 66, 67. Santuttbita, 25, 21. Santbambbeti, 65. Santuttbi, 59, 69, 70. Sandbata, 57. _
Sandbavitva, 16.
Sandhiyati, 32.
Sapattabbara, 58. Sappatibbaga, 30, 31. Sappatissavata, 24. Sappi, 56, 69, 70. Sappimanda, 70.
Sabbannuta, 14, 70. Sabbaggata, 29.
Samagga, 22, 57 ; Samagga-

karani, 57 ; Samaggarata,

57 ; Samaggarama, 57 ;

Samagganandi, 57. Samaggata, 22, 26. Samangi, 13, 14.
Samanapaduraa, 63. Samanapundarika, 63. Samanapatinna, 36. Samatha, 61.
Samanantara, 13, 16. Samayavimutta, 11. Samasama, 61.
Samasisi, 13.
Samacara, 27, 36. Samadana, 39.
Sammadittbi kaminasamada-

na, 60.
Samadapeti, 39, 55. Samadaya, 58.



INDEX.



93



Samadhi, 35, 54.
Samadbikatba, 35 ; samadhi-

sarnaiiiiagata, 35. Samapajjati, 11, 12. Samapatti, 11, 20, 24, 61. Samarambha, 58.
Samahita, 35, 64. Samoha, 61.
Sampajaima, 25.
Sampajana, 25.
Sampajanakari, 59. Sanmpada, 54, 55; vimutti-s°,

54; sila-s°, 54; samadhi-s°,

54.
Sampavanka, 36.
Sampasadana, 59.
Sampavankata, 20, 24. Sampahara, 66, 67. Samphappalapa, 58. Sampbappalapi, 39, 58. Samphassa, 33.
Sainpbassata, 33. Sarabodha, 21.
Sarabodbiparayana, 16. Sambhajana, 20.
Sambbatti, 20.
Sammatta, 13.
Sammadittbika, 61. Sammapatipada, 49, 50. Samraasati, 25.
Samminjita, 45, 59. Sammodati, 32, 33. Sanimosa, 32.
Sammoba, 21.
Sammussanata, 21. Saranata, 25.
Sarupavaccba, 56. Sallakkbana, 25.



Sallekba, 69, 70.

Savana, 28.

Sasankbara-parinibbayi, 17.

Sassatavada, 38.

Sabadbammika, 20.

Sabasakara, 58.

Sabati, 68.

Sabaya, 36.

Sahita, 42, 57.

Sa, 55.

Sakabbakkba, 55.

Sakara, 60.

Sakunika, 56.

Saciyoga, 58.

Sana, 55.

Satbeyya, 19, 23.

Sata, 55.

Satata, 24.

Sadariyata, 24.

Sadariya, 24.

Sadiyati, 55.

Sapadesa, 58.

Samakabhakkba, 55.

Sayita, 59.

Saraparivara, 53.

Savajja, 30, 41.

sa.hu, n, 72.

Sikkba, 57, 59.
Sitibbuta, 61.

Sikkbasajivasamapanna, 57. Sigbam, 42.
Sila, 53.

Sila-samannagata, 35. Sila-katha, 35.
Sila-sampada, 25, 54. Silava, 13, 26.
Sila-vipatti, 21. Silavipaima, 21.



94



INDEX.



Sisa, 68.
Sukara, 58.








Sovacassaya, 24.
Sovacassiya, 24.


SCikarika, 56.








Settha, 33.


Suci, 36 ; Sucibhuta,


57.




Sekha, sekkha, 14.


Sukha, 68 ; Sukhapatisam- vedi, 61.


Seyya, 51, 56.

Sevati, 33.


Sugata, 60.








Sevana, 20.


Suiiriagaragata, 68











Sutappaya, 26.
Sudassa, 17.








H.

Hannati, 56, 67.


Sudassi, 17.
Suddha, 60.








Hatthapalekkhana (? liattka valekkhana), 55.


Suppatipanna, 48. Suppameyya, 35.
Sura, 38, 39.
Suvanna, 60.








Hadayangama, 29, 57. Harita, 56.
Hayati, 71.
Hita, 45, 46.


Suvannata, 34.








Hina, 35.


Susana, 59.








Hinadhimutta, 26.


Sotapatti, 13.
Sotapanna, 71.
Somanassa, 59.








Ilirika, 19, 20.
Hiriyati, 20, 24. Hiri, 23, 71.


Sosanika, 69, 70.








Hirima, 23.


Sovacassata, 24.








Huta, 21.






COKRECTIONS.


P. 4, 1.


5


from


bottom read arukupaniacitto.


90 1


1


))


„ „ patipajjati.


„ 44, 1.


3


jj


,, ,, tatliupamo.


„ 53, 1.


7


>



,, ,, lukhappasanno.


„ 64, 1.


29


>>


,, ,, vippatisaraja.



HERTFORD:

STEPHKN AUSTIN AND SONS, PRINTERS.



UNIVERSITY OF CALIFORNIA LIBRARY

Los Angeles

This book is DUE on the last date stamped below.



Form L'J-50m-l,'61(B8y94s4)444



UNI



VER9ITY OF CALIFORNIA-LOS ANGELES




L 007 682 588 4



^SOUTHERN REGIONAL LIBRARY




A A 000 348 273



FACILITY

Source

archive.org